Bashkëbisedimi i hapur me kompanitë e riciklimit, shoqata mjedisore dhe pedagogë të mjedisit:

Mirëdita të gjithëve!

Shumë faleminderit për prezencën tuaj, lidhur me një temë që siç e dinë të gjithë ka çelur një debat ku ka një keqkuptim, i cili stimulohet, fatkeqësisht, nga axhenda politike apo personale dhe nuk ka asnjë lidhje me të vërtetën.

E vërteta është që ne kemi kaluar në Kuvend një ligj të ri, lidhur me mbetjet e riciklueshme, i cili nuk është ligji i anuluar në vitin 2013.

Ligji që ne anuluam ishte një ligj që;

Së pari, krijonte hapësirë për import plehrash, për djegie apo groposje në Shqipëri. Pra, mbeturina të pariciklueshme.

Së dyti, lejonte licencimin e çdo lloj subjekti kërkues për import mbetjesh.

Së treti, aplikohej në një kontekst krejtësisht të paqëndrueshëm.

Ligji i ri në thelb ka vetëm një ndryshim në raport me industrinë e riciklimit. Ligji i ri, i njeh të drejtën të gjithë subjekteve që kanë struktura industriale riciklimi të blejnë mbetje të gjelbra dhe t’i importojnë ato. Ky është thelbi. Gjithë të tjerat janë spekulime dhe përpjekje për të instrumentalizuar një emocion krejtësisht të natyrshëm dhe krejtësisht të kuptueshëm në publik lidhur me këtë temë. Faktikisht, para se ne të miratonim këtë ligj, ishim i vetmi vend në Europë, i vetmi vend në Ballkan që nuk i njihnim industrisë së lehtë vendase të riciklimit, të drejtën e blerjes së lëndës bazë dhe të importimit të saj.

Miratimi i këtij ligji e vendos Shqipërinë në përputhje me direktivën 1013 të vitit 2006 të Bashkimit Europian mbi menaxhimin e mbetjeve të gjelbra.

Është një hap që ka vetëm të mira publike dhe padyshim sjell një energji të re për një industri që ne jemi shumë të vendosur ta zhvillojmë, sepse është një industri pa të cilën nuk mund të përfytyrojmë një Shqipëri më të pastër. Në tetor të 2013, kur ne bëmë anulimin e ligjit problematik për të cilin u zotuam, ne kemi theksuar në vetë ligjin e ndryshuar që pjesa që ka të bëjë me mbetjet e gjelbra është e përkohshme, deri në marrjen e masave të nevojshme dhe organizmin më të mirë për të jetësuar këtë aspekt.

Aktualisht, të gjithë duhet të kuptojmë që çfarë kemi lejuar ne është e drejta e kompanive dhe e strukturave tona industriale të riciklimit, të importojnë lëndë bazë letre, alumini, plastike dhe mbetje drusore. Të gjitha, mall me vlerë në treg që shitet dhe blihet njësoj si gjithë mallrat e tjerë.

E gjithë reja e zezë që përpjekin të frynë ata që i kundërvihen kësaj nisme të qeverisë pa asnjë bazë dhe argument, bazohet në disa premisa tërësisht spekulative. U thuhet njerëzve se Europa do shkarkojë plehrat në Shqipëri. Tërësisht gënjeshtër!

Këtu bëhet fjalë për mbetje që nuk t’i dhuron askush. Është njësoj si të thuash që gruri për t’u bërë miell nuk duhet të blihet jashtë. Lëndë e parë, që përpunohet dhe që sjell përfitim ekonomik përmes ofrimit të një shërbimi të domosdoshëm. Ligji aktual është ligji më i kufizuar edhe në raport me direktivën, po të krahasojmë me Kosovën, me Malin e Zi, me Kroacinë, pa shkuar tek Maqedonia që e ka të lejuar edhe importin për qëllim përpunimi të mbetjeve të listës portokalli, pra të listës me rrezikshmëri, dhe pa diskutuar pastaj gjithë vendet e tjera.

Sepse faktikisht, ligji ynë vetëm i jep të drejtë, – e përsëris pa pushim, – kompanive që të blejnë në një treg të lirë, të hapur dhe tërësisht të kontrolluar.

Ligji i ri e përjashton në mënyrë kategorike importin e çdo mbetjeje tjetër që do të vinte në Shqipëri për t’u groposur, për t’u djegur, pra për t’u asgjësuar. Lejon importin e vetëm atyre lëndëve që krijojnë vlerë të shtuar.

Në ligj kemi përcaktuar se ky import do të kufizohet vetëm në deri 3 pika doganore. Ligji e detyron qeverinë për nxjerrjen e disa akteve nënligjore, ku ne do të përcaktojmë fillimisht për një fazë tranzitore, vetëm një pikë doganore, Durrësin.

Autorizimi për importim që u jepet subjekteve që janë të licencuar për ushtrim veprimtarie dhe zotërojnë impiante të certifikuara për të kryer riciklimin, nuk është thjesht i njëanshëm, sepse siç e dinë të gjithë ata që këtu e përfaqësojnë industrinë, importi i mbetjeve të gjelbra kërkon dhe autorizim nga pala ku importohet. Një autorizim që nuk i jepet kujtdo, por që kalon përmes hallkave të kontrollit të çdo shteti.

Të gjithë duhet ta mësojnë se ne kemi krijuar një Inspektorat Shtetëror të Mjedisit, në shkurt 2015 dhe në janar të 2014 kemi krijuar Agjencinë Kombëtare të Mjedisit, specialistët e të cilëve kanë dy vjet që trajnohen nga Interpoli, Europoli dhe një sërë institucionesh të tjera ndërkombëtare për funksionet e tyre. Pra, për monitorimin e lëvizjes ndërkufitare të mbetjeve në kohë reale dhe në bashkëpunim me homologët e tyre europianë.

Doganat tona kanë marrë më në fund, vlerësimin nga Komisioni Europian, që nuk e kishin në vitin 2013 për bazën e analizës instrumentale. Në të gjitha pikat doganore të Republikës së Shqipërisë, ka kontroll radiometrik, pra për çdo përbërje radioaktiviteti në mallrat që hyjnë e që dalin. Është marrëzi të mendosh se nëse ka qëllime të paligjshme për të kaluar mallra me përbërje të rrezikshme apo radioaktive, u dashka pritur që të bëhet ky ligj, e nuk kalohen edhe me mallra të tjera. Kjo është një marrëzi!

Ndërkohë, importuesit që janë jo vetëm të licencuar, jo vetëm taksapagues të rregullt dhe siç figuron sot me stafin e tyre të punonjësve të siguruar, kanë dhe një volum të caktuar për aktivitetin e tyre.

Së pari, është e palogjikshme të mendosh se kush ka një fabrikë riciklimi do shkojë jashtë dhe me paratë e familjes së tij apo kompanisë së tij do të blejë më shumë se çdo mund të përpunojë.

Së dyti, karta teknologjike e çdo importuesi është baza për të verifikuar të gjitha transaksionet në këtë aspekt. Sigurisht që ka një pyetje që meriton përgjigje, pse duhet blerë letër apo plastikë, apo alumin apo mbetje drusore si lëndë bazë, kur Shqipëria, e dimë të gjithë, ka një problem serioz me pastërtinë dhe me domosdoshmërinë për riciklim. Është shumë e thjeshtë! Së pari, këto mbetje të gjithë duhet ta kuptojnë, nuk janë plehra. Janë lëndë e parë me vlerë, e faktikisht në Komisionin Europian është në diskutim kalimi përfundimtar i tyre në listën e lëndëve të para.

Fabrikat nuk mund dot të zgjidhin të vetme problemin e riciklimit në Shqipëri, sepse vende që bëjnë ekonomi me riciklimin janë vendet që kanë të garantuar një sistem që në burim, që në kazanë, ku qytetarët nuk i hedhin të gjitha plehrat në një vend, po ato të riciklueshmet ndahen në një kazan të veçantë e ato të tjerat në një kazan tjetër. E pastaj, ato që ndahen, grumbullohen nga bashkitë dhe bashkitë bëjnë biznes me këto mbetje, që ua shesin ricikluesve.

Ne nuk e kemi këtë sistem sot. Nuk mund ta ndërtojë këtë sistem industria e riciklimit, e cila ka një potencial të kufizuar që e shfrytëzon, pasi sot vlerësohet se rrjeti njerëzor i kësaj industrie për mbledhjen e mbetjeve të riciklueshme në territorin e Shqipërisë është mbi 30 mijë njerëz që paguhen. Por ama kjo nuk mund të bëhet vetëm nga industria, por duhet dhe të angazhohen bashkitë, dhe ne jemi shumë të vendosur që ta çojmë përpara këtë proces. Pjesë e këtij procesi është edhe kjo e drejtë që iu njohim kompanive për të blerë këto lëndë të para jashtë për të ecur paralelisht. Sepse nuk mundet dot të kesh sukses thjesht duke bërë ndarjen, nëse s’ke një industri në këmbë që është në gjendje t’i absorbojë lëndët e para, përsëri prapë je i detyruar t’i hedhësh.

Ka një spekulim tjetër të madh. Shikoni Italinë e jugut, shikoni Napolin. Problemi themelor i Napolit është se strukturat e kontrollit të aktivitetit që bëhet me plehrat dhe që dihet botërisht se kanë përzierje interesash mafioze janë kundër industrisë së riciklimit. Armiku më i madh i riciklimit është mafia. Kjo dihet botërisht.

Në Napoli, ka qënë e pamundur që të vendosej ndarja, pra sistemi i diferencuar i mbetjeve në burim. Sa herë janë tentuar të vendosen kazanët që ndanin mbetjet, kërciste dinamiti, për të mos e lejuar këtë gjë, por për t’i mbledhur të gjitha në thasë plastikë, pastaj për t’i groposur. Beteja në Napoli është beteja e atyre që groposin dhe që duan të kenë monopolin e plehrave me shtetin. Nuk ka asnjë sens.

Pyetja tjetër që “pse Europa i shet kur mund t’i riciklojë vetë”. Po pse e shet Europa çdolloj lënde të parë? Pse shet grurë? Pse shet të tjera lëndë të para? Është e njëjta gjë. Janë lëndë të para me vlerë që rikthehen në treg dhe mbi të gjitha është e paimagjinueshme që t’i thuash vetes ambientalist dhe të jesh kundër riciklimit, por motorët më të mëdhenj të riciklimit janë ambientalistë. Kjo është botërisht e njohur.

Aspekti ekonomik është i domosdoshëm për t’u konsideruar, pasi ka një analizë të qartë ekonomike. Sot në këtë industri, janë investuar 273 milionë euro për të ngritur struktura të certifikuara nga BE, sepse ju e dini më mirë se unë se nuk mund të shkosh të marrësh dhe të blesh lëndë të parë të këtij lloji pa pasur të gjitha licencat dhe certifikatat e nevojshme. S’ta jep kush. Nga ana tjetër, është e pafalshme që ne mos ta mbështesim këtë industri, por ta lëmë sot në 30% të kapacitetit të saj. Është e pafalshme që ne të detyrojmë kompanitë tona që të shkojnë të blejnë mbetje gjysmë të përpunuara, në vend që të marrim direkt në burim aty ku i marrin të gjitha fabrikat e riciklimit europiane mbetjet dhe t’iu kushtojë shumë më lirë për të nxjerrë shumë më tepër përfitim ekonomik, jo thjeshtë për vete, por për këtë vend.

Sot janë 3173 punonjës të siguruar që punojnë në këto struktura dhe siç thashë rreth 30 mijë të tjerë që janë të punësuar indirekt, të angazhuar në mbledhje, në ndarje etj. Operatorët në treg me plot të drejtë japin një shifër shumë të besueshme të analizuar nga Ministria jonë e Financave, për një rritje të menjëhershme deri në gjysmën e dytë të vitit të ardhshëm me 1000 punonjës të tjerë. Ndërkohë që nëse ne e fusim sektorin në punë me kapacitet të plotë, jo vetëm krijojmë një bazë solide për të mbështetur sistemin e organizuar të ndarjes në burim dhe të grumbullimit nga pushteti vendor, duke e shfrytëzuar edhe njëherë edhe në këtë rast potencialin që na ka dhënë reforma administrative territoriale, por sjellim një vlerë të shtuar në ekonomi prej 150 milionë eurosh apo ndryshe 1% e prodhimit të brendshëm kombëtar.

Nuk na lutet ne askush që merreni këto mbetje. Askush! Imagjinata që këtu ka një qëllim Europa që të depozitojë plehra në Shqipëri është një fantazi që ushqehet nga e shkuara. Në të shkuarën kanë ndodhur gjëra të rënda në këtë vend dhe kanë krijuar një bazë paragjykuese të kuptueshme, por të gjithë duhet të kuptojnë që këto mbetje janë lëndë e parë si gjithë të tjerat dhe nuk kanë asnjë ndryshim. Janë mbetje prej të cilave bëhet ekonomi. Kjo është ajo që quhet ekonomia e gjelbër dhe e stimulon gjithë bota normale.

E thashë edhe në parlament, fondacioni “Clinton” në një nga zërat kryesorë të mbështetjes për vendet në zhvillim apo për vendet e varfra ka pasur stimulimin e industrisë së riciklimit, në kuadrin e politikës së ekonomisë së gjelbër dhe të stimulimit të rritjes së cilësisë së mjedisit. Pra, ndryshimet ligjore, jo vetëm që nuk mund të sjellin asnjë impakt negativ, por përkundrazi do të sjellin vetëm impakt pozitiv në mjedis, në ekonomi, në punësim. Mos harrojmë që fuqizimi i kësaj industrie dhe vendosja e saj në kapacitet të plotë sjell një efekt zinxhir në industri të tjera që lidhen me riciklimin, që nga ulja e kostove të lëndës së parë, kur ajo prodhohet në vend dhe deri tek rritja e aktivitetit të përgjithshëm ekonomik. Pra, ndezim me këtë ligj një tjetër motor në ekonominë tonë. Çdo vend e ka këtë industri një ndër motorët e ekonomisë së vet dhe vendet e zhvilluara investojnë, subvencionojnë për ta fuqizuar këtë industri.

Një pyetje tjetër që bëhet është “Pse nuk e bëjmë ne si në Gjermani që supermarkatat të mbledhin mbetjet e riciklueshme”, pra qytetarët të sjellin shishet, të sjellin mbetjet e tjera të kësaj liste dhe të marrin dhe lekë. Nuk është kështu! Në Gjermani çdo shishe ka një ekstra shtesë në çmim dhe atë ekstra shtesë në çmim e merr mbrapsht nëse çon shishen mbrapsht. Kush nuk e çon merr më shtrenjtë, ujin apo qumështin. Nuk e bën shteti atë skemë në Gjermani, e bën privati në bashkëpunim me shtetin, me strukturat vendore. Ne jemi prej dy vjetësh në përpjekje me ministrinë e mjedisit për ta aplikuar këtë skemë edhe në Shqipëri, por duhet një partneritet publik-privat ku shteti duhet të marrë riskun që të garantojë privatin.

Pra, nëse privati bën një investim të caktuar, ai investim duhet të jetë i garantuar nga shteti sepse qytetarët mund të mos vijnë masivisht dhe të sjellin mbrapsht çfarë mbetet nga konsumi i ujit, qumështit apo i pijeve joalkolike në kanaçet e aluminit. Impakti është i dyfishtë. Debati që kemi bërë edhe me komisionin e veprimtarive prodhuese ka qenë që kjo mund të konsiderohet nga qytetarët si një taksë tjetër, sepse nga njëra anë duhet të rrisësh çmimin e çdo produkti që është i ambalazhuar në mbetje të rickilueshme dhe nga ana tjetër të garantosh kompaninë private. Ne jemi ngurues, sepse ka një kosto, pavarësisht benefitit shumë të madh që ka.

Së fundi, ajo që unë kërkoj nga industria është që të krijojmë një sinergji së bashku me pushtetin vendor për të përfshirë dhe për ta shfrytëzuar dhe këtë moment ku ka një sensibilitet që të adresojmë nevojën e ngritjes së sistemit, të ndarjes në burim, së bashku me autoritet vendore.

Tirana do të hyjë në këtë skemë në javët e ardhshme. Është mirë ta themi, shumë mirë që jemi të ndjeshëm në këtë drejtim, por duhet të jemi të ndjeshëm në radhë të parë në raportin e vetvetes me mjedisin, sepse nuk mundemi t’i hedhim plehrat dhe mbetjet e konsumit shtëpiak ku të na dalë dhe nga ana tjetër të protestojmë për një proces të tillë.

Ky është një proces i shëndetshëm, i domosdoshëm në çdo aspekt dhe gjithë sharlatanizmat politike apo mediatike lidhur me këtë temë nuk kanë lidhje me të vërtetën. Ato nisen vetëm nga premisa që këtu njerëzit janë më të drejtë, janë të ndjeshëm dhe këtu është rasti për t’u thënë njerëzve “ja Edi Rama”, ja kjo qeveri, dhanë fjalën që do ndalojnë importin e plehrave dhe faktikisht e hëngrën fjalën”.

Kjo nuk është e vërtetë!

Nuk kemi ngrënë asnjë fjalë!

Nuk i kemi lejuar, nuk i lejojmë. S’do t’i lejojmë plehrat të importohen në Shqipëri.

Këtu nuk flasim për plehrat, sepse koncepti i plehrave është mbetje që duhen asgjësuar duke u djegur, duke u groposur, jo mbetje që janë para, që prodhojnë para, që prodhojnë punësim dhe që duke mos u djegur dhe groposur riciklohen, pra nuk e cenojnë natyrën.

Besoj që për këdo që do të dëgjojë dhe për këdo që kërkon të dijë si qëndrojnë gjërat është shumë e thjeshtë. Për shkak të detyrës unë kam hyrë deri në detaje, ne kemi hyrë deri në detaje. Do të ishte komplet normale që nëse s’do të bënim këtë detyrë, edhe ne do ishim të shqetësuar dhe nuk do të kuptonim menjëherë se për çfarë bëhet fjalë. Por mjafton pak vëmendje për të parë dallimet midis ligjit që ne anuluam dhe ligjit që ne kaluam dhe për të kuptuar se pse e bëmë këtë gjë, që jo vetëm të ndjehemi krejtësisht të qetë nga pikëpamja e rrezikshmërisë, por përkundrazi të jeni mbështetës të këtij procesi, sepse është një proces prej të cilit askush nuk cenohet, asgjë nuk cënohet, por përkundrazi përmirësohen parametra në të gjitha aspektet edhe mjedis, edhe ekonomi, edhe punësim.

U jam mirënjohës shumë ekspertëve seriozë të mjedisit që kanë qenë të përfshirë në diskutimin për këtë ligj, i cili është hartuar në bashkëpunim të ngushtë me ta, siç është hartuar dhe ndërtuar në bashkëpunim të ngushtë me të gjitha shoqatat që kanë dashur të japin kontributin e tyre.

Unë e kuptoj se në Shqipëri si kudo ka integralistë që janë kundër dhe që nuk duan të dëgjojnë sepse janë kundër, por ne kemi detyrën që jo vetëm t’i qetësojmë qytetarët, por t’i informojmë intensivisht për të mirën që sjell kjo masë e re në ekonomi, për të mirën që sjell kjo masë e re në perspektivën afatmesme edhe për mbetjet tona që janë një problem shumë serioz.

Çdokush që dëgjon për këtë temë do ta ketë shumë të qartë këtë. Bëhet fjalë vetëm për një gjë; e drejta e fabrikave tona, e kompanive që kanë një fabrikë për të blerë, ashtu siç kompani nga të katër anët në Shqipëri blejnë jashtë lëndë të parë, e importojnë dhe e përpunojnë këtu në vend. Kjo është. Është një treg i lirë, i stërkontrolluar. Mjafton të dihet që çdonjëri nga importuesit kur importon në një vend ka aprovim nga ministria e jashtme e atij vendi, ministria e mjedisit e atij vendi dhe ministria e jashtme në çdo vend që garanton këtë proces.

Me shumë kënaqësi do dëgjonim dhe do shfrytëzonin fjalët tuaja edhe për të gjithë ata që e ndjekin këtë bashkëbisedim qoftë në TV, qoftë në Facebook për të kuptuar sa më mirë se për çfarë flasim dhe për t’u çliruar nga një tjetër marrëzi, që qeveria qenka peng i kompanive të riciklimit.

Të gjithë “mafiozët” e pranishëm që kanë mbrapa fabrika të cilat faktikisht sot punojnë me kapacitet vetëm sa për dy ditë në javë janë të lutur të marrin fjalën dhe t’i shohë dhe publiku se cilët janë.

–Jam kryetar i Shoqatës së Ricikluesve shqiptarë. Në emër të ricikluesve ju falenderoj për këtë takim. Fakti është që është ngritur një zhurmë shumë e madhe për një kauzë të padrejtë, është krijuar një zhurmë e paqenë. Në të gjithë kompanitë shqiptare, në 60 kompanitë shqiptare të riciklimit nga të cilat 38 kanë impiante riciklimi, 70% e këtyre janë të certifikuara me të gjitha certifikatat e mjedisit dhe të standardeve të prodhimit. Është investuar teknologjia më e përparuar. Nga të gjithë delegacionet e huaja, që kanë vizituar fabrikat tona kanë thënë fjalët më të mira për nivelin e investimeve në Shqipëri. Në të njëjtën kohë, ne për efekt të grumbullimit që nuk është i organizuar i mbetjeve urbane, në Shqipëri kemi një grup shumë të madh të popullit më të varfër shqiptar që mbështet kompanitë tona dhe këtë e kemi krijuar ne, më paratë tona, me mundësitë tona me stimulimet që i kemi dhënë këtyre njerëzve.

Në radhë të parë, dua t’i ftoj të gjithë atë pjesë të shoqërisë shqiptare, të shoqërisë civile të vijnë të vizitojnë, i kanë dyert e hapura në të gjitha kompanitë tona, të shohin teknologjinë, të shohin prodhimet tona. Nga prodhimet tona 60 – 80 % eksportohet në vendet e BE, pra duhet kuptuar që nuk kemi prodhime që dëmtojnë Shqipërinë. Përkundrazi!

Ngrihen përralla që “po mbetjet e këtyre mbetjeve ku do shkojnë?!” Por ju garantoj unë, që nga plastika n.q.s. fusim në riciklim një ton plastikë, do dalë një ton plastikë. Nga letra, n.q.s. futet në riciklim një ton letër, do dalë një ton letër, e njëjta gjë për drurin, e njëjta gjë edhe për aluminin. Pra, nuk mund të ketë gjëra të tilla. Po e përsëris ndoshta për të qindërtën herë, nëpër intervista, nëpër televizione; Jemi 100% të hapur, le të vijnë të shohë shoqëria civile çfarë të dojë në kompanitë tona, le të gjendet një nga këta zotërinj apo zonja që të thotë “jo” për kompaninë time. Ata njerëz politikëbërës që duhet të mendojnë për të folur sot duhet të mendojnë një gjë të madhe. Në Shqipëri janë mbyllur dy fabrika, një fabrikë letre në Elbasan me 55 punëtorë dhe njëfabrikë plastike në Devoll me 60 punëtorë. Po ju garantoj, po ju flas fare hapur, në tavolinat e shumë fabrikave tona është plani për t’i transferuar industritë tona jashtë Shqipërie në vendet rreth e rrotull nëse do mbetemi në këtë gjendje që jemi. Me 30%, me 25 % nuk mund të funksionojë dhe mos harroni një gjë, të gjithë këto industri kanë miliona euro kredi. Dua t’ju garantoj një gjë, ne do jemi shumë transparentë. Ne do jemi jashtë mase transparentë për çdo hap që do bëhet dhe s’duhet të harrojnë njerëzit, protokolli i shoqërimit të lëndëve të para bujqësore nga eksportuesi, deri në mbërritje ka një protokoll gati të njëjtë me eksportin e lëndëve radioaktive. Pra, nuk ka shans njeri, nuk jemi ne, nuk janë doganat tona që do kontrollojnë, por janë doganat e vendeve fqinjë që do kontrollojnë.

Në të njëjtën frymë, dua t’i siguroj të gjitha pushtetet lokale të Shqipërisë, administratat që do jemi promotor të nisjes së ndarjes së mbetjeve në burim.

Kemi interesa madhore të riciklojmë mbetjet tona urbane. Pse?! Fare thjeshtë. Aritmetika më e thjeshtë. Një ton letër bën 100 euro në Europë. Ne ta sjellim nga Italia këtu duam edhe 100 euro të tjera, 200 euro. Pra, kostoja e lëndës së parë është 200%. E njëjta gjë është edhe me plastikën. Në Shqipëri ne e blejmë 200 euro, pra ne jemi të interesuar jashtë mase të punojmë me lëndën e parë të vendit tonë dhe kush do nga administrata publike të pushtetit lokal ne jemi gati t’i ndihmojmë me të gjitha çfarë kemi ne në dorë. Faleminderit!

 

Kryeministri Rama: Ne sëbashku kemi pasur takime të vështira me ju dhe me kolegët tuaj. Të vështira, sepse ju e keni kërkuar këtë të drejtë prej kohësh.Ne kemi qenë të vetëdijshëm kur anuluam ligjin, që bashkë me një problem që po e zgjidhnim njëherë e mirë, parandalimin përfundimtar të çdo mundësie për të importuar në Shqipëri, plehra për djegie apo për groposje, duke ndaluar përfundimisht çdo negocim me subjekte të huaja që vazhdimisht kanë kërkuar, është histori e gjatë, nga qeveritë shqiptare ndërtimin e incineratorëve, furrave për të djegur mbetje të importuara, – kemi bërë edhe një padrejtësi të përkohshme, të vetëdijshëm për të gjithë arsyet që dihen.

Mjafton t’ju them detajin që ju thashë, edhe njëherë, doganat tona sot kanë nga BE një miratim, një vërtetim, një njohje të kapacitetit të tyre për të analizuar, për të bërë analizë instrumentale. Nuk e kishin në vitin 2013. Mjafton t’ju them që ne sot, pikërisht për t’u përgatitur për këtë hap dhe për t’ju njohur ju të drejtën që u mohua për një periudhe kohe, kemi një laborator të financuar nga BE; Laboratori i ri i standardeve europiane për çdolloj analize.

Më lejoni që të them dhe diçka tjetër. Beteja jonë në këtë fushë ka qënë një betejë shumë e vendosur kur ishim në opozitë sepse Shqipëria, deri në vitin 2010 nuk ka pasur asnjë kufizim ligjor për importin e mbetjeve. Mund të importonte çdolloj mbetjeje.

Kufizimi i parë u vendos ne 2010-ën dhe aty me Besnik Baren, me Eduard Shalsin dhe me ata që sot janë bashkëhartues të këtij ligji kemi bërë një betejë të madhe, sepse u përcaktuan 500 lloje mbetjesh për import, duke theksuar në ligj për qëllime riciklimi, përdorimi dhe përpunimi, pra duke e lenë hapësirën për spekulim shumë të madhe. Nuk na dëgjoi njeri. Në 2012-ën kur ka kaluar ligji që ne anuluam një vit më pas, kur fituam zgjedhjet, nuk janë marrë parasysh nga qeveria e asaj kohe, nga shumica e asaj kohe, sugjerimet tona. Nëse do të ishin marrë parasysh sugjerimet tona që atëherë, ne do të kishim mbështetur atë ligj, por nuk u morën parasysh.

Faktikisht, ne sot jemi në kushte absolutisht të tjera dhe siç ju kam thënë kur jemi takuar disa herë bashkë, ju keni ardhur në takimin me ne dhe me Ministrin e Ekonomisë dhe Ministrin e Mjedisit në atë kohë, në mënyrë të përsëritur, duke insistuar që ne ta krijonim këtë hapësirë. Kur të jemi gati, -ju kam thënë, – ne do ta bëjmë këtë gjë.

Ashtu sikundër, ka një element shumë të rëndësishëm që duhet theksuar. Çdo sipërmarrës riciklues në Europë, në rajon, në Kosovë, në Mal të Zi, në Angli, në Francë duhet të disponojë një kërkesë për import të një kompanie të licencuar të vendit tjetër dhe në dijeni të çdo kontrate duhet të jenë autoritetet e të dy vendeve. Domethënë, nuk të fal kush asnjë lloj hapësire të pakontrolluar në territorin e BE-së në këtë fushë.

Pas kontrollit të licencave në dy anët, nga autoritetet e të dy vendeve, janë doganat përkatëse. Pra është dogana shqiptare dhe dogana italiane, dogana shqiptare dhe dogana greke, apo ajo e Malit të Zi, apo e Kosovës, Maqedonisë, pra kudo ku ka një pikë doganore, që e miratojnë këtë shkëmbim tregtar.

Nuk ka lëvizje të pamiratuara në mënyrë të dyanshme. Miratimi shoqërohet me një dokument specifik, që është dokumenti për lëvizjen ndërkufitare të mbetjeve, i cili jo vetëm specifikon në detaj çdo lloj përmbajtjeje të volumit që importohet apo eksportohet, por edhe origjinën.

Është një dokument që është bazë e atij që quhet zinxhiri i gjurmueshmërisë së mallit dhe që siguron jo vetëm vërtetësinë e plotë të përmbajtjes së mallit, por dhe afate kohore të përcaktuara qartë për riciklim.

Ju e dini më mirë se unë, por duhet ta dinë dhe të tjerët, – unë e kam mësuar për shkak të kësaj detyre, – që fabrikat e riciklimit punojnë me afate kohore. Nuk mund të marrin mall pa afat edhe të thonë: “Lamtumirë!”

Faleminderit për theksin që vutë për mbetjet e mbetjeve, se dhe këtu është bërë një spekulim i madh. Këto mbetje janë lëndë e parë që rifuten në prodhim. Një ton plastikë e ricikluar është një ton plastikë për t’u kthyer në shishe, ambalazh, etj. Një ton letër e ricikluar është një ton letër e gatshme për t’u rifutur në prodhim dhe për t’u rikthyer në letër karton, ambalazh e kështu me radhë.

Ne jemi shumë të vetëdijshëm për domosdoshmërinë e këtij hapi që ne hodhëm. Do të ishte fatale që të ndodhte ajo që ne filluam të shohim, falimentimi zinxhir i kompanive ose spostimi i tyre në vende të tjera.

Për çfarë arsye, kompanitë tona duhet t’i vënë çelësin fabrikave të riciklimit dhe të marrin të gjithë makineritë e të shkojnë në vende fqinje, ku ky aktivitet, jo vetëm është i lejuar, por është i promovuar dhe i mbështetur?!

Ka vende që e subvencionojë me para nga shteti. Këtu shteti nuk ka lidhje financiare, në kuptimin që as subvencionon, as blen, as shet. Është shumë e thjeshtë!

Kam bërë shumë biseda virtuale me publikun e ndjekësve në “Facebook”. S’e kam bërë kurrë më parë, por mbi të gjitha, duke respektuar një emocion krejtësisht të natyrshëm të njerëzve lidhur me këtë temë, sepse kemi parë çudira të mëdha në të kaluarën.

I jam kushtuar si asnjëherë këtij komunikimi, me shpresën dhe dëshirën e madhe që gjithsecili të sqarohet që këtu s’ka asnjë pabesi, këtu s’ka asnjë hile, s’ka asnjë gjë të fshehtë. Mbi të gjitha, jo vetëm nuk është tradhti ndaj askujt që na mbështeti për të anuluar ligjin që anuluam, por përkundrazi, është thjesht e vetëm, njohja e një të drejte, për të gjithë ata që punojnë në këtë sektor dhe krijojnë ekonomi, duke hedhur bazat që Shqipëria të ketë në një periudhë afatmesme, ekonominë e saj të gjelbër që të funksionojë edhe si mbështetje kjo industri për të gjitha njësitë tona vendore, për të gjithë komunitetet.

Njëri që shikonte pamjet e mrekullueshme të liqenit të ri që u krijua nga punimet për kaskadën e re të Devollit, shkruante: “A nuk është krim që këto kodra të virgjëra të mbushen me plehra?!” Sepse imagjinata e nxitur nga sharlatanët që janë përfshirë në prodhimin e kësaj zhurme për arsye politike, shkon deri tek ideja që këtu ne kemi lejuar hapjen e dyerve të Shqipërisë për të ardhur plehra që do asgjësohen, do groposen apo do digjen në Shqipëri.

Duhet ta dinë të gjithë, që edhe ato lloj plehrash edhe karvanët e trajlerave me ato lloj plehrash që lëvizen nga mafia, nuk lëvizin nëse nuk ka një ligj që i lejon, sepse nuk janë gjilpëra që fshihen në kashtë. Prandaj, mafia influencon qeveri, të cilat nuk kanë në zemër interesin kombëtar dhe publik, e që janë lehtësisht të korruptueshme, që me ligj të bëjnë të mundur ardhjen e këtyre lloj karvanëve.

Unë jam i bindur që koha, jo vonë, por shpejt do vërtetojë gjithë këto që po themi në lidhje me këtë ligj, sepse askush, askund s’do shohë asnjë kamion me plehra për t’u djegur, e për t’u groposur në Shqipëri.

Është shumë e lehtë që kjo të vërtetohet në fare pak muaj nga hyrja në fuqi e këtij ligji.

Sepse, ato lloj kamionësh kanë nevojë të hyjnë në doganë dhe kanë nevojë për një destinacion që e garantojnë qeveritë në bazë të një ligji.

Ligji që ne anuluam e krijonte këtë hapësirë në një formë të kamufluar, sepse nuk e përjashtonte djegien e plehrave në Shqipëri.

Mënyra se si është tentuar të bëhet më parë, bazuar në ligjin që ne anuluam, ishte ende e vlefshme. Subjekte të huaja që vijnë dhe kërkojnë leje për të ndërtuar incineratorë gjigandë që nuk kanë asnjë vlerë, nuk e kthejnë vlerën e investimit, nëse nuk kanë sasi të atilla që nuk i kanë qytetet tona sot. Nuk ka interes të ndërtohet një incinerator për import, i këtyre përmasave, në Tiranë apo kudo qoftë, sepse duhen më shumë mbetje. Atëherë çfarë bëhet? Bëhet një marrëveshje. Ligji e lejon, ose nuk e ndalon dhe fillon loja.

Kjo është e përjashtuar kategorikisht që kur ne anuluam ligjin e vitit 2013.

 

 

-Kërkesa jonë si riciklues është që ligji për importin të shoqërohet me një seri masash shtrënguese, për ato raste kur bëhet fjalë për eksport të mbetjeve të riciklueshme. Ne që jetojmë me aktivitetin prodhues, e dimë se sa e vështirë është të hysh në kanalet e blerjes, nëpër ankande të lëndëve të para të riciklueshme dhe nuk është normale që në një vend që do të ruajë dinjitetin ndaj vetes dhe ndaj qytetarëve, siç janë vendet e BE, të ushtrohen masa shtrënguese për çështjen e eksporteve të mbetjeve, me një seri mekanizmash të sofistikuar që e bëjnë gati të pamundur aksesin në ankandet e blerjes të lëndës së parë.

Ndërkohë në Shqipëri, ne që punojmë me 30% të kapacitetit, na rrëshqet nga duart lënda e parë me thjeshtësinë më të madhe. Nuk është normale. Kjo është kërkesa e parë në kuadrin e ligjit për importin. E dyta, një kërkesë dhe një bindje që ne kemi si sipërmarrës të riciklimit e cila është, të merremi në konsideratë në menaxhimin e integruar të mbetjeve brenda vendit sepse kontributi ynë, si për sa i takon aspektit ekonomik dhe aspektit administrativ, është për mendimin tonë një pasuri për vendin. Ne kemi bërë një seri propozimesh në këtë drejtim, por akoma nuk po marrim frytet e propozimeve tona. Jemi një grupim njerëzish që mund të përbëjmë një bagazh pasurie për vendin. Ju sjell në vëmendje që menaxhimi i mbetjeve plastike në Itali të bëhet nga një ent me aksionerë të hapur publik-privat, i cili merr përsipër menaxhimin. E vetëm një ent i tillë për mendimin tonë ka kapacitetin e duhur për të kontrolluar dhe realizuar definitivisht menaxhimin e integruar të mbetjeve në vendin tonë.

 

Kryeministri Rama: Shumë faleminderit dhe për një detaj tjetër. Të gjithë duhet të dinë që këto lloj mbetjesh janë në bursë. Blihen në ankande. Janë në atë që quhet “commodity market” e kanë çmim burse. Pra, nuk janë plehra. Plehra me bursë nuk ka.

Ato plehra që kanë trembur Shqipërinë në të kaluarën e që kanë qenë kërcënim real për Shqipërinë në të kaluarën, janë në bursën e mafies. Ndërkohë që ne flasim këtu për bursën europiane.

Nga ana tjetër, ky është Progres Raporti i Komisionit Europian i vitit 2014. Në Progres Raport është shkruar qartësisht që atëherë, ajo që ne e kemi ditur, nuk është se nuk e dinim kur ne e anuluam krejtësisht ligjin dhe në ligj bëmë të qartë, deri në marrjen e masave. Në 2014 Progres Raporti e nënvizon që mungesa e këtij ligji, që ne kaluam përpara pak ditësh, është në mospërputhje të plotë me direktivën europiane.

Ashtu sikundër, Progres Raporti nënvizon domosdoshmërinë e kësaj që ju thatë, që ne e dimë. Që të çojmë përpara një sistem të menaxhimit të integruar të mbetjeve që nuk mund të ngrihet pa pasur këtë industri. Pra, nuk bëhet dot, dhe jemi shumë të vetëdijshëm. Unë e kam thënë dhe rithënë kur kaluam Reformën Territoriale Administrative që një nga fushat ku do bëjmë përparim falë kësaj reforme, është fusha e menaxhimit të integruar të mbetjeve. Sepse nuk mund të bëhej menaxhimi i integruar i asgjëje me 400 bashki e komuna, ndërkohë që bashkitë e sotme kanë një kapacitet shumë më të madh e janë shumë më atraktive nga pikëpamja e njësisë ekonomike për të ndërtuar partneritet me sektorin privat në menaxhimin e integruar të mbetjeve.

Partneriteti i ndërtuar nga Bashkia e Tiranës që për pak ditë do të lançojë këtë nisëm transformuese, është rruga. Ne jemi absolutisht të hapur për këtë, jo vetëm të hapur, por jemi të interesuar ta nxisim ndërveprimin mes industrisë dhe bashkive për të sensibilizuar maksimalisht qytetarët për ndarjen e mbetjeve në burim dhe nga ana tjetër për të patur në dispozicion falë këtij bashkëpunimi, instrumentet financiarë e logjistikë që kapacitetet ricikluese të vendit tonë për mbetjet e vendit tonë, të rriten dhe impakti në mjedis të jetë i ndjeshëm në 2-3 vitet e ardhshme.

Shqipëria bëhet më e pastër falë ligjit që kemi kaluar, jo më e ndotur. Ashtu sikundër të gjithë do ta dinë, falimentimi i kësaj industrie do të ishte parakushti për një Shqipëri edhe më të ndotur. Sepse e vërteta është që industria nuk punon vetëm me import, ka dhe një pjesë të produktit të saj që e ka falë riciklimit të mbetjeve në vend.

Nëse kjo industri do të mbyllej, edhe kjo pjesë që nuk është e mjaftueshme, do të ishte rrugëve e do të rriste mbingarkesën e landfilleve që i dimë shumë mirë në çfarë situate i kemi trashëguar.

 

-Faleminderit për këtë mundësi që na dhatë, jo vetëm komunikim me ju, por dhe me publikun. Për më tepër dua të theksoj për atë pjesë të publikut që është desinformuar apo nuk ka pasur mundësi të ketë informacion të plotë për këtë proces. Do doja të sillja në vëmendje që investimet tona në industrinë e riciklimit, për të mos përsëritur kolegët, unë i konsideroj si pasuri kombëtare, e nuk ka shumë rëndësi kush është pronari apo aksioneri i tyre. E sjell në vëmendje që janë pasuri kombëtare dhe duhet të bëhet pak kujdes kur ato të etiketohen si mafie. Për mua, është shumë e rëndësishme që është dhënë e drejta me ligj shoqërisë civile që të jenë të mirëseardhur që në procesin e doganave, të bëhen pjesë e kontrollit, monitorimit madje dhe sugjerimit nëse duan. Ju faleminderit!

 

Kryeministri Rama: Më lejoni t’ju them që ne kemi detyrimin nga ligji që të bëjmë disa akte nënligjore. Siç ju thashë, do të fillojmë me një pikë. Ligji thotë deri në 3 pika doganore, por ne do fillojmë me një pikë. Nga ana tjetër do të ngremë një komision të përbashkët me përfaqësues të qeverisë, me përfaqësues të shoqatës suaj dhe me përfaqësues të interesuar të shoqatave të mjedisit, plus me ekspertë të mirënjohur të mjedisit, pra një komision i përbashkët, i cili do monitorojë në një fazë tranzitore, afati i të cilës mbetet për t’u përcaktuar, fillimin e zbatimit të ligjit e do të nxjerri një raport lidhur me këtë, në mënyrë që mos ketë asnjëlloj fije dyshimi për këdo që do të dëgjojë e që do të shikojë.

Kush nuk do të dëgjojë e nuk do të shikojë është problem më vete. Por ne na takon të jemi jashtëzakonisht të qartë dhe transparent në gjithë këtë proces.

Është një listë ku janë të rreshtuar një për një të gjithë subjektet dhe shifra e saktë e totalit të punonjësve të siguruar në këtë industri është mbi 3 mijë punonjës. Ndërkohë që, subjektet kanë një rrjet të tërë të vetëpunësuarish që shtrihen në 30 mijë persona.

Nuk mund të imagjinohet që ne t’i themi kësaj industrie, “mbyll dyert”, “merr makineritë e shko instalohu në Maqedoni, në Greqi, Mal të Zi, Bullgari”. Është embrioni i shëndetshëm i një industrie që do t’i sjellë Prodhimit të Brendshëm Kombëtar të vendit plus 1%, 150 milionë euro.

Si mund ta neglizhojmë këtë fakt?! Unë jam i bindur që kush flet nga këta që marrin përsipër të helmojnë publikun nuk ka parë asnjë fabrikë riciklimi.

Unë kam dëgjuar me veshët e mi personazhe që nuk e dinë që në Shqipëri ka fabrika riciklimi dhe propagandojnë në mënyrë të shfrenuar një rrezik imagjinar. Ashtu sikundër e kam vënë re dhe nga reagimi i njerëzve në rrjetet sociale, kur u shfaq fabrika e parë: “Po pse vetëm për këtë do marrim ne plehrat e Europës?!”

Është shumë e rëndësishme të theksohet që për çdo kg lëndë të parë, mbetje të gjelbër që ju importoni, i paguani shtetit taksë, një taksë 100 lekë/kg. Ndërkohë që ne do të heqim në paketën e re, taksën 50 lekë të reja/kg, për mbetjet e vendit, do ta bëjmë zero, për të stimuluar më shumë mbledhjen e plehrave të vendit. Por nuk është taksa që e pengon në fakt për të qenë realistë.

Kemi ndaluar prerjen e pyjeve. Si do zgjidhim problemin e ngrohjes? Ne në afat të mesëm dhe të gjatë ndërkohë që ndalimi i prerjes së pyjeve ishte një ndalim drastik që faktikisht goditi një pjesë të konsiderueshme të aktivitetit të paligjshëm, por që çonte dru për zjarr, shiste dru për zjarr. Aktiviteti i ligjshëm dhe i sistemuar i druve të zjarrit është i pamjaftueshëm. Atëherë, të ndalojmë në importin e mbetjeve drusore, të cilat kthehen edhe në material ngrohës biologjik, kjo është një absurd që nuk mund ta bëjmë.

Kemi bërë një ndalim të përkohshëm që ka marrë fund tani, me kosto të mëdha për industrinë, por të vetëdijshëm që kur të ishim gati do ta rikuperonim. Ja ku jemi sot. Ne sot jemi 100% gati, s’kemi asnjë dyshim.

Kush imagjinon që një kompani e superkontrolluar, jo vetëm këtej, por dhe andej kufirit nga sjell mbetjet, të përdorë kamionët e mbetjeve që i duhen për të sjellë lëndë të tjera, duhet të kuptojë që rreziku i lëndëve të tjera është një rrezik i çdo lloj malli që vjen, nëse dikush do të bëjë kontrabandë.

Por ama, të gjithë duhet ta dinë që në çdo pikë doganore të Shqipërisë ne kemi sistem kontrolli të certifikuar për mbetjet radioaktive. Se kam parë dhe tituj skandalozë që: “U hap rruga për mbetjet radioaktive në Shqipëri”, – tituj kriminalë, të sponsorizuar, me qëllim nxitjen e fantazisë dhe të imagjinatës së njerëzve që kanë një emocion të kuptueshëm 100%; Një emocion që do ta kisha dhe unë po të mos isha në këtë detyrë, sepse do isha një qytetar i thjeshtë në rrugë që do kisha protestuar dhe unë për anulimin e atij ligji që hapte disa hapësira për spekulim. Por njerëzit duhet të kuptojnë që ne nuk jemi këtu për t’i tradhtuar. Jemi këtu për të zhvilluar vendin në mënyrë të drejtë dhe të qendrueshme.

 

– Kemi shumë vite që përpiqemi, përfshirë këtu në partneritet edhe me shoqatën e ricikluesve për të ndërtuar në Shqipëri, modele, të cilat i përshtaten vendit, në lidhje me menaxhimin e integruar të mbetjeve. Ne jemi nga ato organizata që qartësisht dallojmë në përdorimin e fjalës “plehrë” me kuptimin që shumë njerëz duan t’i japin asaj për të mbjellë frikë te njerëzit dhe fjalës “mbetje”, si lëndë e parë për industrinë e riciklimit.

Si nga ana gjuhësore, ashtu dhe nga ana ligjore, apo nga ana ekonomike, ne e gjejmë me vend ndryshimet që janë bërë në ligjin për menaxhimin e integruar të mbetjeve, për të lejuar importin e tyre, këtyre mallrave kaq të rëndësishme për këtë industri. Për të folur më gjatë lidhur me këtë çështje, juve zoti Kryeministër i shteruat të gjithë argumentet, që e bëjnë shumë të qartë dallimin ndërmjet fjalës “plehrë” në kuptimin që shumë njerëz duan t’i japin dhe fjalës “mbetje-mall”. Unë doja të thoja që qeveria duhet të ndërmarrë një axhendë për të mos thënë agresive, intensive, në lidhje me menaxhimin e integruar të mbetjeve, duke rishikuar strategjinë, duke rishikuar planin kombëtar duke rishikuar ligjin për menaxhimin e integruar të mbetjeve, për ta sjellë atë në kohë reale dhe në situatë reale, në mënyrë që ne të bëjmë përpara me një çështje kaq të rëndësishme. Unë nuk e shoh këtë si një çështje që e ndan qeverinë qendrore nga bashkitë. Është një çështje që duhet zhvilluar bashkërisht. Qeveria duhet të marrë përsipër të sigurojë destinacionet për mbetjet, që është një pikë shumë e rëndësishme. Ne mund të fillojmë t’i ndajmë mbetjet në burim, por në qoftë se ato nuk kanë një destinacion, ato prapë do shkojnë bashkë të gjitha, kështu që është një përpjekje e kotë. Këto janë të provuara, prandaj rekomandimet tona bazohen mbi projektin që kemi bërë më parë, por që në një mënyrë apo në një tjetër nuk kanë shkuar për arsye të këtyre mungesave, që janë ligjore, por edhe financiare. Industria e riciklimit, në këtë kontekst është dhe një destinacion për mbetjet, dhe në këtë kuptim është shumë mirë që e kemi dhe shumë mirë që e mbështesim, sepse nuk kemi nevojë të investojmë në këtë kontekst, por kemi nevojë të investojmë në landfille, në lehtësira të tjera që sigurojnë përpunimin e mbetjeve, selektimin e tyre për të garantuar menaxhimin e integruar të mbetjeve dhe ndarjen e tyre në burim. Faleminderit!

 

Kryeministri Edi Rama: Shumë faleminderit për këtë ndërhyrje që më ndihmon të them përsëri sepse është shumë e qartë ajo që ju nënvizuat: Ndarja në burim është baza, por nuk është zgjidhja përfundimtare.

Prandaj të gjithë duhet ta kuptojnë; Është e lehtë të thuash nga kafeneja, “pse duhet këta të shkojnë të blejnë këto lëndë jashtë dhe mos i mbledhin rrugëve”. Nuk i mbledh rrugëve askush, asgjëkundi. Kjo është arsyeja pse super shtete si Gjermania, – po e marrim të parën si model, – kanë detyruar qytetarët edhe për ndarjen në burim, pra në kazanë të veçantë, edhe për kthimin e shisheve apo të ambalazheve në supermarkete nëse duan mbrapsht çmimin ekstra që ka çdo produkt për shkak të mbrojtjes.

Prandaj është e rëndësishme që kjo industri të fuqizohet, sepse ndarja në burim është njëra anë, por nëse s’e kemi industrinë apo industria nuk është e përfshirë bashkë me pushtetin vendor në një proces trajtimi, mund të ndash në burim dhe siç thatë ju t’i grumbullosh prapë në një vend dhe do detyrohesh t’i groposësh siç groposen si nëpër landfille bashkë më tjerët sepse kush do vijë t’i marri, kujt do t’ia shesësh?

Edhe një element tjetër, desha të parashtroja, pse nuk futen dot në Shqipëri lëndë të rrezikshme apo me përmbajtje helmuese?! Për një arsye shumë të thjeshtë. Sot ne kemi në pika doganore, tokësore ku do bëjmë këtë proces, në Durrës, skanerin super të ndjeshëm për çdo përmbajtje helmuese të mallit që jep menjëherë sinjal.

Është një mjet që nuk i shmangesh dot dhe askush nuk duhet të dyshojë në të gjitha këto që po them, janë të gjitha baza që ne kemi krijuar dhe që është krijuar për shkak të domosdoshmërisë që i jep kompanive të drejtën të funksionojnë normalisht si gjithë kompanitë e tjera.

T’i thuash një kompanie private sot që ti s’ke të drejtë të blesh jashtë lëndë të parë është diçka që nuk imagjinohet. Lëndë të parë në bursë.

 

– Së pari, të falënderoj që na keni ftuar. Do doja të bëja dy propozime. Së pari, për miqtë e mi ambientalistë, unë jam eksperte mjedisit. Do ju propozoja miqve të mi ambientalistë të cilët protestojë, që fuqinë të cilën janë duke e harxhuar për të protestuar, ta harxhojnë për të bërë informim. Informim për të gjithë publikun, për gjithë komunitetin, i cili është absolutisht i painformuar në çështjet mjedisore. Një shishe plastike do 1 mijë vjet të dekompozohet, për më tepër groposja e tyre për disa vjet sjell substanca toksike në ujërat nëntokësore, çka do të thotë që ne prishim florën dhe faunën e liqeneve tanë.

Kjo e gjitha do të duhej të sqarohej, që çfarë do t’i bëj unë dy shishet plastike të cilat konsumohen në ditë, nëqoftëse ato nuk riciklohen dhe nëse kompanitë e riciklimit kanë vetëm 26.7% burim të aseteve të tyre nga tregu vendas.

Kjo ishte pyetja e parë dhe këtë e kam për ata që protestojnë.

Pyetja e dytë është për një partneritet më të madh midis elitës së artë që është studimi akademik, qeverisja lokale dhe biznesi, për më tepër duke shtuar këtu edhe median, sepse është shumë e nevojshme që sot të informohet komuniteti realisht për atë që duhet të protestojmë dhe realisht duhet të kërkojmë nga kjo qeveri.

 

Kryeministri Rama: Unë nuk desha që ta them që në fillim atë që më panë sytë, por nëse sytë e mi nuk gabojnë, 90% e juve që jeni këtu, keni protestuar.

Pra, këtu jeni një pjesë e madhe njerëz që keni qënë kundër, histori më vete ajo, s’po i rikthehem asaj, a kishit të drejtë, a nuk kishit të drejtë, por ama jeni njerëz që jeni pavarësisht, disa janë edhe sipërmarrës në këtë fushë, disa të tjerë janë thjeshtë të apasionuar si akademikë apo si militantë të mjedisit, por jeni njerëz që keni treguar edhe me punën, edhe me studime, edhe me protesta, që mjedisi ju intereson.

Ajo që ju thatë është diçka që unë vërtetë do ta ëndërroja, që ambientalizmi part-time të kthehej në një ambientalizëm all-time. Ambientalizmi part-time është ambientalizmi i protestës që fillon dhe mbaron aty, ndërsa ambientalizmi all-time është ambientalizmi që çdo ditë funksionon si një shtysë e fortë për qeverinë, për pushtetin vendor, për qytetarin, për të pasur një mjedis më të pastër.

E vërtetë ajo që thatë ju, por këto lloj momentesh janë momente që synojnë ta mbysin zërin e arsyes, të mbysin zërin e shkencës, të mbysin zërin e atyre njerëzve që flasin, jo nga pozitat e interesit apo të konflikteve të interesit, siç mund të konsiderohen ata që punojnë në biznesin e riciklimit dhe synojnë vetëm të manipulojnë emocionet për axhenda shumë të qarta. S’janë të fshehta axhendat e atyre që sot kërkojnë të ngatërrojnë plehrat me lëndën e parë të riciklueshme, janë shumë të qarta.

Patjetër që ne kemi deficitet tona në këtë fushë, që s’mund ta mohojmë dhe duhet më shumë ndërveprim me universitetet, por përpara sesa të ndërveprojmë më shumë na u desh të mbyllnim 18, se nuk ishin as universitete. Duhet më shumë ndërveprim me sipërmarrjet, por përpara se të ndërvepronim na duhej që të njihnim të drejtën që të funksiononin sipërmarrjet.

Nuk dua të shkoj më gjatë por dua përsëris, mafia nuk jeton me kartonat. Influenca e mafias në këtë fushë nuk lidhet me kanoçet e Coca-colës dhe mbi të gjitha mafia është armik i investuar i riciklimit, sepse sa më shumë riciklim aq më pak ndotje për përfitime mafioze. Ashtu siç thatë ju, do 1000 vjet një shishe të dekompozohet dhe ndërkohë që gjatë 1000 vjetëve zhduket, lë pas toksina që ndotin ujërat e kështu me radhë. Kështu që kjo është një sfidë shumë e madhe, është një sfidë kombëtare dhe njerëzit, – edhe njëherë do ta theksoj unë i mirëkuptoj shumë qartë, – këtu ka një investim serioz në padije.

Padija është e justifikuar sepse s’mund të jemi të gjithë ekspertë të mjedisit dhe s’mund të jemi të gjithë të informuar për një çështje apo një çështje tjetër, por ama jemi ndarë qartësisht në dy pjesë. Njëra pjesë që synon të informojë, të shpjegojë dhe të vetëdijësojë dhe pjesa tjetër që synon që të luajë me padijen.

E fundit për këtë që thatë, ne kemi përgatitur edhe një paketë ndryshimesh në Kodin Penal sepse ne duam ta konsiderojmë shumë të qartë prerjen e paligjshme të një peme, – po marr një shembull të përgjithshëm por s’është vetëm ky ndryshimi, – krim, të dënueshëm penalisht, jo me gjobë, por penalisht. Paketa është punuar intensivisht për një kohë të gjatë nga Ministria e Mjedisit në bashkëpunim me ekspertë dhe është konsultuar me legjislacionet e vendeve të tjera dhe do jetë shumë shpejt në parlament.

 

–Kompania jonë operon në sektorin e riciklimit të aluminit dhe të mbetjeve metaleve me ngjyra në përgjithësi. Jemi në tre qendra që nga viti 1994. Në sektorin e riciklimit të aluminit janë bërë investime në teknologjinë më moderne të standardeve europiane. Të gjitha ndërmarrjet tona janë të certifikuara nga ente europiane dhe kjo ka bërë të mundur sot që për produktet tona ne të kemi partnerë kompani të tilla më famë botërore si Fiat dhe BMË. Këtë po e them, jo për të promovuar biznesin tonë, por për t’i dëshmuar kujtdo se cilat janë kompanitë të cilat etiketohen me etiketime të padëshiruara. Njëkohësisht, dua të vë theksin edhe në një aspekt tjetër. Ne po flasim për importin, por nuk po flasim për faktin që me mijëra tonelata mbetje që përndryshe do kishin përfunduar në landfille, kanë kaluar nëpër kompanitë tona dhe janë kthyer në produkte për eksport, por dhe për përdorim vendas, ndryshe landfillet tona do ishin akoma të mbushura nëse s’do ishte industria e riciklimit. Për këtë arsye gjithë industria e riciklimit kudo konsiderohet aset publik pavarësisht se është privat, publik, shtetëror.

Ndryshimet ligjore që sapo kaluan, në radhë të parë i shohim me një efekt, me impakt mjedisor dhe s’dua të ndalem në aspektet ekonomike, por dua të theksoj aspektin mjedisor, sepse ne kemi ligjin për menaxhimin e integruar të mbetjeve, i cili në zinxhirin e prioriteteve të veta, parandalim mbetjesh, përgatitje për riciklim dhe riciklim, riciklimin e ka hapin e tretë dhe është e vetmja hallkë që në Shqipëri funksionon. Prandaj çdo nismë që fuqizon këtë hallkë shkon në dobi të mjedisit. Le të bashkëpunojmë të gjithë dhe të grumbullojmë hallkat e tjera që nuk funksionojnë, por nuk varet vetëm nga industria e riciklimit, varet nga një bashkëpunim shumë i gjerë.

E di që mund të bie në përsëritje, por për shkak të dizinformimit në shkallë shumë të gjerë nuk mund të mos përsëris se për çfarë bëhet fjalë. Po! Bëhet fjalë për lëndë të parë që qarkullojnë në bursa ndërkombëtare, si kafja, sheqeri, alumini, etj.

Trajtohen si mbetje që i kanë hedhur rrugëve dhe sikur po na i ngecin neve. Është një luftë e madhe globale. Kush do t’i marrë këto mbetje t’i përpunojë dhe në oqeanin e madh të tregtisë europiane të mbetjeve po marrim nga një pikë se aq i kemi kapacitetet, qoftë përpunuese, qoftë komerciale, qoftë menaxhuese.

Kryeministri Rama: Një pyetje që do të dëshiroja t’i përgjigjeshit ju. Pyetja është pse atëherë kur këto janë kaq të vlefshme ngeli puna t’i blejmë ne shqiptarët kur mund t’i blejnë në Francë vetëm francezet, në Angli vetëm anglezët.

 

–Sepse Italia riciklon me miliona tonelata mbetje. Franca riciklon me miliona tonelata mbetje. Gjermania akoma më shumë. Shqipëria si vend i fundit dhe na vjen keq që industria e riciklimit është shumë e zhvilluar, por për shkak të pengesave legjislative ne po mbeteshim të fundit, se tani shpresoj, në Shqipëri e theksoj është vetëm një pikë. Partnerët tanë që kemi në Kosovë, para se ta çojnë në Itali që kanë 100 euro transport ndalen rrugës që i kushtojnë 20 dhe këtu përfitojnë, por ndryshe nëse shkojnë në Milano apo qendra të mëdha industriale e të marrin mbetje që nuk ka asnjë sens, nuk ka asnjë mundësi sepse e njohin atë bursën që përmenda unë. Përpiqemi, kështu që nuk bëhet fjalë për tonelata mbetjesh që do vijnë në Shqipëri, por bëhet fjalë për pikatore mbetjesh që furnizojnë industritë tona.

Mbetjet sot qarkullojnë lirisht me të gjitha hapësirën europiane. Kur them mbetje dua të them lëndë të parë. Qarkullojnë lirisht në Mal të zi, në Serbi, në Maqedoni, dhe së fundi para 4 vjetësh u miratua ligji i menaxhimit të mbetjeve në Kosovë, i cili parashikon importin e mbetjeve për riciklim.

Do të theksoja këtë gjë që unë nuk mund të rri pa e thënë. E kuptojmë situatën populiste dhe disinformimit total, por për gjithë këto vende që po përmend dhe – nuk po flas për vendet e BE që ka një hapësirë të pafund për riciklim mbetjesh, – por të gjitha vendet e rajonit nuk kanë asnjë kufizim të listës së gjelbër, sepse e konsiderojmë një mundësi, kush ndërton një impiant është një aset ekonomik që i shërben atij që e ndërton, por edhe publikut.

Unë personalisht në parim nuk jam dakort, praktikisht le të fillojmë në këto nivele sepse me siguri e ardhmja, zhvillimi industrial i vendit do të kërkojë hapësira më të mëdha për riciklim. E them pa asnjë dyshim se që Shqipëria kishte ngelur i vetmi vend me këtë kufizim, që ndalonte mbetjet.

Falenderoj ligjvënësit që e sollën industrinë e riciklimit në vëmendje dhe ne besojmë që kjo vëmendje do të vazhdojë në mënyrë që bashkërisht të komunikojmë për të përmirësuar hallkat e tjera të zinxhirit të menaxhimit të integruar të mbetjeve. Ne na keni në dispozicion.

 

Kryeministri Rama: Ju falenderoj sepse çdo detaj ndihmon. Mbi të gjitha është e rëndësishme që edhe njerëzit e disinformuar në mënyrë qëllimkeqe nga ata që kanë një axhendë krejt tjetër, është mirë të shikojnë kompleksitetin e kësaj industrie në të gjitha planet dhe me të gjitha figurat.

Ajo që vlen të ritheksohet nga çfarë thatë që edhe njerëzit ta kuptojnë, nëse kjo industri, nëse këto fabrika do të mbylleshin siç e përmendi edhe parafolësi, dy u mbyllën apo do të spostoheshin në vendet fqinjë, Shqipëria do ishte shumë më e ndotur. Të gjithë duhet ta dinë, duhet ta kuptojnë dhe duhet ta besojnë që faji i këtyre fabrikave në pikat e përpunimit dhe grumbullimit të mbetjeve, në fushat e plehrave siç quhet shqiptarçe, do kishte shumë më tepër ngarkesë, por edhe në rrugë do të kishte shumë më tepër ngarkesë për shkak të mungesës së përgjegjshmërisë dhe të kulturës që fatkeqësisht ne kemi trashëguar në këtë aspekt. Ja pse fuqizimi i kësaj industrie e bën Shqipërinë më të pastër, jo më të ndotur.

E dyta, pjesa më e madhe e këtyre mbetjeve që përpunohet shkojnë prapë andej nga vijnë për prodhim, pra eksportohen, bëhet eksport ndërkohë që vetëm një pjesë e vogël absorbohen nga industria vendase këtu.

Ne duam që ta çojmë më tutje zhvillimin e kësaj industrie të lehtë dhe të kemi këtu më shumë kapacitete për prodhimin final pra, për ambalazhe. Pse duhet ne të kemi një import kaq masiv të kartonëve të ambalazhit për produkte bujqësore, për çfarë arsyeje, pse mos t’i prodhojmë të gjitha në vend ose të paktën pjesën më të mëdha që mos të flasim gjëra që ndoshta nuk janë plotësisht të arsyeshme. Ajo që thatë më parë vlen të ritheksohet, bëhet fjalë për mallra në bursë. Këto janë lëndë të para që lëvizin njësoj si gruri, si kafja e kështu me radhë, s’kanë absolutisht asnjë lidhje me plehrën si përkufizim dhe nëse do ta ndaja jo shkencërisht, – më falni profesore e Universitetit, – plehra është një mbetje që duhet asgjësuar, që nuk nxjerr më asgjë, është përfundimtare, është produkti përfundimtar i një procesi dhe nuk ka më mundësi të rikthehet, qoftë radioaktive qoftë jo e rrezikshme.

Ajo që flasim dhe ajo që kemi bërë është e drejta për të blerë lëndë të parë, si një e drejtë që kur shfrytëzohet e bën mjedisin më të pastër sepse nuk e lë plastikën të futet në dhe, dhe të rrijë njëmijë vjet aty duke prodhuar lëndë toksike, por e rikthen në shishe e rikthen në ambalazh e rikthen në lodra fëmijësh.

Unë kam vizituar disa fabrika dhe kam parë me sytë e mi sesi nga lënda e ricikluar plastike prodhohen edhe lodrat e fëmijëve, dihet me fjalë po kur i shikon është shumë konkret.

 

Pyetja në Facebook është “kur këto janë kaq të vlefshme pse vjen puna edhe ju të mund të blini, pse nuk i mbajnë për vete të gjitha?”

E që ta kuptojnë të gjithë, ky është një treg dhe blen ai që ofron çmimin më të mirë dhe siç ka shqiptarë që janë të zotë për të blerë grurë apo për të blerë mish, ka edhe shqiptarë që janë të zotë për të blerë këto mbetje duke ofruar një çmim më të arsyeshëm në kohën e duhur, në vendin e duhur etj etj. Pra, është treg, nuk është Europa që i kanë mbetur plehrat në derë e thonë “hajde t’i shkarkojmë në Shqipëri” sepse kjo është marrëzia e ushqyer nga sharlatanët.

 

–Përshëndetje, në Shqipëri kemi të zhvilluar një industri riciklimi të mbetjeve tjera siç janë mbetjet e industrisë së së drurit.

Kjo industri është krijuar për të rickliruar mbetjet që janë të dorës së fundit, qoftë pluhur, qoftë tallashi, qoftë mbetjet e vogla të industrisë së përpunimit.

Ne falenderojmë ligjëvënësit dhe qeverinë që të kemi akses, që ne të punojmë nëpërmjet importit, por është shumë pak sepse në Shqipëri vitet e fundit pyjet janë shfrytëzuar në mënyrë barabare, jo vetëm është shfrytëzuar në mënyrë barbare, kemi sipërfaqe të tëra pyjesh të rrafshuara, por kanë mbetur shumë hapësira që janë të mbushura me lëndë drusore, që janë të dorës së fundit, që janë shumë të dëmshme për frymëmarrjen e njeriut. Për ta hequr atë nga pylli, duhet të jenë të interesuar shërbimet pyjore edhe të dytët duhet të jemi ne të interesuar që mund t’i marrim me një kosto më të vogël dhe ekonomisë kombëtare i bëjmë një ndihmë shumë të madhe, sepse ne i kthejmë në energji mbeturinat.

Unë mendoj se ky do ishte një hap shumë i rëndësishëm, një bashkëpunim shumë i mirë me pushtetin vendor dhe me sektorin pyjor. Unë kam vërejtje edhe për qeverinë, sepse fushata e promovimit duhet të jetë më e madhe.

 

Kryeministri Rama: Unë them sikur ju të kontribuoni me ato lekët dhe ta bëjmë bashkë fushatën e promovimit jemi shumë dakord, sepse ju e dini që ne i kemi hequr pothuaj reklamat qeveritare, kështu që mos prisni që të përdorim paratë e taksapaguesve edhe nëse do duhej.

Të bëjmë një konkluzion të shkurtër, duke u nisur nga ajo që tha njëri prej parafolësve. Është e vërtetë, të paktën duke përjashtuar Korenë dhe ndonjë vend tjetër, që është në ndonjë pikë të humbur të globit, asnjë vend i globit nuk e ka të ndaluar import-eksportin e mbetjeve që ne ndaluam në bllok, me vetëdije, jo pavetëdije. Jo se nuk e dinim, por u desh bërë një ndalim. Edhe për pyjet, nuk mund të jetë i ndaluar shfrytëzimi i pyjeve në pafundësi.

Edhe vetë gjuetia, edhe pse unë hyj tek ata që mund të preferoja që asnjë lloj qenie e gjallë të mos gjuhej nga qeniet e gjalla me dy këmbë, por dhe vetë gjuetia nuk mund të ndalohet në pafundësi. Pra, janë ndalime të domosdoshme në momente të caktuara historike për arsye shumë të caktuara.

Ne ndaluam plotësisht çdo lloj importi, e para, për t’u mbyllur përfundimisht rrugën e për të mos lejuar asnjë hapësirë ku mund të luhej me fjalët e me termat doganorë, – importit të plehrave për djegie apo groposje në Shqipëri.

E dyta, për të marrë çdo masë që edhe ky import normal në çdo vend, të funksionojë ashtu siç duhet.

Sot, faktikisht është e vërtetë po ashtu, jemi të vetëdijshëm që ligji ynë që kaluam përpara pak ditësh është më i kufizuari në gjithë Europën. Që lista e mbetjeve të lejuara, nga mbetjet që janë të lejuara e që quhen të gjelbra është më e kufizuara në gjithë Europën, edhe në rajon. E dimë këtë gjë. E dimë dhe që kufizimin deri në tre pika doganore, nuk e ka asnjë vend. S’e ka as Kosova, as Mali i Zi, as Serbia, as Anglia, as Gjermania.

Ashtu sikundër e dimë dhe tjetrën që jemi i vetmi vend që licencën për importin e mbetjeve nuk e merr dot nëse nuk ke mbrapa fabrikën që ti përfaqëson. Në vendet e tjera, mund të jesh thjesht dhe vetëm një subjekt tregtar që importon dhe eksporton e që negocion me një fabrikë të caktuar. Këtu nuk e kemi lejuar. Me vetëdije dhe këtë. Jo për populizëm, por për të hedhur çdo hap të sigurt e për të mos pasur asnjë lloj cënimi që pastaj do të ishte me pasoja të rënda psikologjike për gjithë raportin e qytetarit dhe publikut në këtë industri. E dimë dhe që mbetjet drusore që kthehen në material ngrohës kanë një industri që në shumë vende subvencionohet. Edhe këtë e dimë. Dimë po ashtu që duhet në Shqipëri, të promovojmë sa më shumë ngrohjen me pelet për t’i dhënë fund epokës së ngrohjes me energji elektrike apo dhe me qymyr.

Por ky është vetëm një moment shumë i rëndësishëm që kthen një treg, i jep mundësi industrisë vendase të fuqizohet e mbi të gjitha rrit kapacitetet e kësaj industrie dhe për mbetjet vendase.

Të gjithë duhet të jenë shumë të qartë, që pa këtë industri, pa këto fabrika, Shqipëria do ishte shumë më e ndotur. Nëse do imagjinonim për një moment që këto fabrika të mbylleshin, Shqipëria do të ndotej shumë më tepër.

Pra, ky ligj është për një Shqipëri më të pastër, jo për biznes me një person apo me 3 persona e aq më pak është shprehje e ndonjë imponimi ndaj qeverisë nga Europa e pabesë që do të shkarkojë këtu plehrat apo nga një lob mafioz në këtë industri, sepse do ta përsëris, mafia është armiku më i madh i industrisë së riciklimit. Për mafien është më mirë që plastika të bashkohet me gjithë të tjerat në mënyrë që të mbushen landfilldet e çmimet e landfilldeve të bëjnë ligjin dhe të influencojnë deri në zgjedhjen e kryetarëve të bashkive siç ndodh fatkeqësisht prej shumë vitesh në zona të caktuara, jashtë vendit tonë.

Duke ju falenderuar e duke ju kërkuar që në këtë proces të jeni sa më aktiv sepse siç thoshte Churchill, “fanatiku nuk është vetëm dikush që nuk ndërron bindje, por është edhe dikush që nuk ndërron as argument.”

Ne mund të flasim sa të duam, kush është i verbër në bindjen e vet do vazhdojë të thotë atë që kemi dëgjuar deri tani. E rëndësishme është që kjo të mbetet thjesht një shprehje e diversitetit, por të mos influencojë opinionin publik me marrëzira e të mos nxisë imagjinata që janë krejtësisht peng i fantazive dhe s’kanë të bëjnë fare me realitetin, sepse na duhet një raport shumë i qartë me publikun në këtë aspekt.

Unë jam i bindur që shumë shpejt, sidoqoftë edhe për ata që janë skeptikë, koha do të provojë;

E para, që në Shqipëri nuk do importohen plehra.

E dyta, që industria do rrisë punësimin e bashkë me punësimin do ndikojë drejtpërdrejtë në rritjen ekonomike të vendit.

E treta, që industria duke u fuqizuar do të rrisë kapacitetet dhe ndërveprimin me qeverinë dhe pushtetin vendor për të ndërtuar dhe bërë të funksionojë një sistem, që nga ndarja në burim, tek grumbullimi, tek shitja, e pastaj tek përpunimi, duke i bërë të vlefshme edhe shumë lëndë plastike apo drusore, apo alumin, apo letër që sot trajtohen si plehra pa vlerë dhe o janë rrugëve ose janë në landfillet pranë qyteteve.

Shumë faleminderit të gjithëve!