Me pedagogë e studentë të Fakultetit të Gjeologji-Minierave:

Kryeministri Rama: Nëse këtu ka një shqetësim real për universitetin, atëherë ky shqetësim është adresuar me një protestë, është artikuluar me disa pika dhe duhet trajtuar me vendimmarrësit. Në këndvështrimin tim, është absurde që të humbasim ditë, të humbasim energji, duke e lënë në hendek mes studentëve dhe qeverisë një temë që është shtruar nga studentët e duhet zgjidhur bashkërisht. Kur them bashkërisht, qeveria dhe universiteti, sepse një pjesë e konsiderueshme e atyre çështjeve janë çështje që janë drejtpërdrejtë të lidhura me funksionimin e dekanateve, të rektorateve.

Jam shumë i interesuar t’i dëgjoj studentët si e konceptojnë, se mbase unë nuk e kuptoj, si e konceptojnë plotësimin e këtyre pikave nga pikëpamja formale, si e mendojnë ata që këto pika mund të plotësohen pa u diskutuar, pa u marrë vesh se çfarë kuptojmë me secilin prej tyre e kujt i themi plotësim. Se ka disa prej tyre që janë të qarta, në kuptimin që Karta e Studentit është diçka e qartë, megjithëse edhe këtu, unë mund t’ju them disa gjëra lidhur me çfarë kemi bërë ne deri tani për Kartën e Studentit, pa ndodhur kjo. Pra, ju më keni dëgjuar, unë nuk ju kam dëgjuar.

Unë kam lexuar vetëm kërkesat dhe kam dëgjuar thirrjen plotëso kërkesat. Ju jeni bashkuar në këtë thirrje dhe çështja është këtu, është pezull. Duhet ta kuptoni, qeveria nuk është një dyqan ku çohen porosi, amazon.com dhe vjen malli. Duhet të kuptoni që në këtë rast, qeveria dhe unë personalisht nuk kemi asnjë refuzim, se mund të ishte edhe që mund të mos ishim dakord. Mund të thonim nuk jemi dakord me këto pika, nuk i plotësojmë dot, apo nuk duam t’i plotësojmë sepse nuk përputhen me mundësitë, nuk përputhen me planin tonë e të tjera. Nuk kemi thënë e nuk themi as të parën, as të dytën, themi po, jemi shumë dakord, janë pika të rëndësishme që duhen adresuar, madje në këtë moment ka dhe shumë gjëra të tjera që duhen adresuar, jo vetëm këto dhe për të gjitha këto duhet folur. E ndërkohë çfarë kam dëgjuar unë, me aq sa kam mundur të kap me atë valën e zërave mbrapa barrikadës, është se janë gjëra që nuk janë të shkruara aty, të tjera që janë të rëndësishme, shqetësime të natyrave të ndryshme. Çdo universitet ka edhe të vetat specifike, se ato pikat janë për të gjithë. Përshembull, Universiteti i Arkitekturës ka disa gjëra specifike të vetat, ju këtu me siguri keni ndonjë gjë specifike tuajën që nuk është një çështje e të tjerëve dhe këto duhen diskutuar prapë, sepse ky është momenti më i mirë për t’i marrë të gjitha gjërat e për të pasur një sens të gjërave që duhen bërë.

Pse nuk plotësohen dot ato 8 pika pa komunikim? Sepse nuk merremi dot vesh se kujt i themi e plotësuar. Pika e parë lidhet me kontributin e taksapaguesve për arsimin dhe me përgjysmimin e tarifave. Shumë mirë, por të dyja këto anë kërkojnë diskutim. E para, pse nuk bëhet dot 5%, as sot, as vitin tjetër, as mbas 3 vitesh. E dyta, pse ky 5%, kush e ka futur aty? Ose nuk ka ditur çfarë shënon, ose e ka futur me qellim që të mos plotësohet, ose nuk e di se çfarë, por pse nuk është ky thelbi? 5% është përqindja në Prodhimin e Përgjithshëm Kombëtar, ndërkohë që ne duhet të diskutojmë për përqindjen që merr arsimi nga buxheti, kjo është një gjë tjetër.

Tek tarifat, dakord shumë. E para, nuk ulen tarifat, nuk bëhet fjalë për të ulur tarifat, sepse tarifat janë të bazuara mbi koston, por bëhet fjalë për të futur shtetin më shumë në kontribut që juve t’ju përgjysmohet ajo që nxirrni nga xhepi. Edhe kjo do diskutim, duhen bërë të gjitha njësoj, d.m.th, si ata që janë ekselentë, si ata që janë me katra, duhet shoqëria t’i financojë njësoj? Unë mendoj që jo. Përgjysmimi i bie 50% për të gjithë, unë them jo. Ekselentët 100%, pse 50%? Dhe ekselentë, ne kuptojmë 10.00 deri tani që flasim. Ekselent është kush është 10.00, por ne duam, – po kjo duhet diskutuar, – të zgjerohet fasha e ekselencës, nga 9 deri në 10, pra, nëse me 10.00 ne kemi rreth 200 veta në gjithë universitetin, me 9 deri në 10 kemi 1600. Të gjithë këtyre mendoj që duhet t’i japim më shumë, sepse e meritojnë. Atyre me 8 deri në 9, pse t’ia bëjmë 50% më pak, ia bëjmë më shumë se prapë janë studentë të mirë. Vijmë tek ata që vijnë në shkollë nga ndihma ekonomike. Atyre patjetër që duhet t’i jepet më shumë, jo 50%. E kanë sot, por nuk e marrin të plotë, sepse bashkitë bëjnë numra. Edhe kjo duhet sistemuar. Se i shkon një buxhet, përshembull, bashkisë së Përrenjasit që mund të jetë për 5 veta dhe ata ia japin 10 vetave. Kjo nuk duhet të ndodhë. I japin gjysmë për gjysmë.

Plus, pse mos t’i japim një bursë, qoftë atyre që janë me 9-ta dhe me 10-ta, qoftë atyre që janë në nevojë, 50%? Po ata që marrin 7-të deri në 8-të? Po duhet çuar deri në 6-të, hajde ta diskutojmë se është edhe llogari financiare dhe kur vjen puna tek ata me 4-ra dhe 5-sa, më fal, por për çfarë arsye duhet të paguajë shoqëria? Më thoni arsyen, pse gjithë shoqëria duhet të paguajë për ata, që ata të vazhdojnë të marrin 4-ra? Nga ana tjetër, sot për sot, unë mendoj, – por kjo do diskutim, – që sidoqoftë, edhe atyre u duhet dhënë një mundësi në fillim. Nëse do bëhet për të gjithë, do merrni dhe ju për një periudhë kohe, deri në vitin e ardhshëm akademik. Nëse përmirësoni notën, do merrni si gjithë të tjerët, nëse nuk e përmirësoni notën, më mirë shkoni bëni një shkollë profesionale sesa merrni lekët e prindërve kot, merrni dhe kohën e profesorëve kot dhe në fund, ku dilni me ato nota? Të gjitha këto duan apo nuk duan diskutim?

Nëse kjo bëhet nga qeveria, pa folur, do çohen disa të thonë jo nuk ishte kjo, ishte ndryshe dhe ku ishim? Asgjëkund, prapë nga e para. Pra, nuk mund të komunikojë një protestë me qeverinë me megafonë, ose nga ballkoni. Megafoni duhet deri në momentin kur duhet ta ulësh në tavolinë tjetrin. Pastaj çfarë është kjo histori që kush ulet e bisedon, është tradhtar, është i shitur?! Çfarë tradhtie mund të bëni ju këtu, edhe po të doni? E para, nuk u kërkon njeri të tradhtoni asgjë. Do ishte ndryshe dhe ka ndodhur që qeveria thotë kthehuni në mësim, filloni mësimin, të fillojmë bisedën. Me rrugën nuk negociohet. Ka qeveri që e bëjnë kështu. Unë nuk ju them as ndaloni protestën, as vë kushte, unë them duhet të bisedojmë. Ku është problemi këtu, çfarë tradhtie është kjo?

Kjo është e padëgjuar, që kush shkon të flasë është tradhtar. Po firmosni ndonjë gjë fshehtas, apo po merrni përsipër të flisni për të tjerët? Zero, asnjë gjë. Kush ka dalë nga ju në protestë, dilni prapë, këtu jeni duke parë njeriun ndaj të cilit po kërkoni për shkak të detyrës disa gjëra.

Ja ku më keni, çohuni e më thoni, si e mendoni ju këtë gjë, si duhet të ndodhi kjo apo çfarë do duhet të bëja unë, sipas jush, që ju të thoni dakord, u plotësuan kërkesat e po shkojmë në shtëpi, se jam shumë kurioz, nuk e gjej dot. Kam folur me shumë individualisht dhe askush nuk arrin të ma thotë dot këtë gjë. Kur fillon logjika, fillon po ke të drejtë, po na bëjnë presion. Çfarë presioni? Arritëm në vitin 2018 për të vënë në diskutim principin bazë, thotë dekani, nuk të kam ftuar. Unë të isha dekani, do thoja, të kam dëgjuar në televizor Kryeministër, hajde këtu. Dy veta, shtatë veta, tridhjetë veta, nuk ka rëndësi. Hajde këtu dhe fol pa detyrim, pa gjë.

Ideja është si ta zgjidhim, nuk është ideja si të rrimë nëpër barrikada, se çfarë do fitoni? Mund të rrini dy vjet atje, çfarë do fitoni? Ndërkohë që unë jam i interesuar që jo të zgjidhen këto, por të shkojmë më larg se kaq. Por të shkojmë më larg se kaq në një rrugë të bashkëbiseduar, të mirëkuptuar, të dakordësuar, jo me firma, por të mirëkuptuar që ku do dalim, që nesër t mos themi u tha kështu, por u bë ashtu. Nga moskomunikimi, të gjitha këto ndodhin. Aq më tepër që këtu në protestë, ka lloj – lloj rrymash, lloj – lloj qëllimesh, por unë nuk merrem me pjesën që do të kapë protestën, që e ka marrë peng protestën.

Kush janë ata që thonë mos bisedoni? Ia bëni pyetjen vetes?

Se nuk duan të zgjidhet. Po të duan të zgjidhet, bisedohet dhe nëse më pëlqeu, u zgjidh, nuk më pëlqeu, nuk u zgjidh, nuk ka detyrim. Ne dolëm në protestë kundër një regjimi, jo kundër një qeverie, jo për kërkesa kështu siç i keni ju, por kundër një regjimi dhe qëllimi ishte si të ulemi në tavolinë me regjimin dhe jo vetëm që nuk tha kush “tradhtar”, por, përkundrazi, ata që vajtën u ulën atje u bënë heronj, ata që folën, ishin pararoja. Nuk ishin të dyshimtë ata që folën, që mbrojtën idetë e tyre e të tjera. Edhe atëherë kishte njerëz që e mendonin në një mënyrë, të gjithë kishin një qëllim, të rrëzohej regjimi, por kishte rryma të ndryshme, por kjo “mos fol”, është çmenduri. Si zgjidhet kjo, blloko rrugën? Çfarë fiton? E bllokon rrugën kur thua nuk po më dëgjon, unë po them ulemi. As jeni të detyruar të bini dakord, as jeni të detyruar të thoni u sa bukur, as jeni të detyruar të dilni t’i mbushini mendjen të tjerëve se kjo ndodhi. Njerëzit ulen dhe flasin, dëgjojnë dhe fillojnë kuptohen.

Ja ku jeni, më thoni çfarë doni të më thoni dhe mbi të gjitha, më ndihmoni të kuptoj unë. Unë duhet të kuptoj si e imagjinoni ju plotësimin e kërkesave, kur thoni, plotëso njëherë ato, pastaj flasim. Ndoshta dikush e di, por deri tani, unë nuk e kam gjetur dot atë dikë. Një student që proteston thotë, më plotëso kërkesat, pastaj flasim. Dakord, si plotësohen kërkesat pa folur? Gjëegjëze që unë duhet ta gjej çfarë kanë në kokë të gjithë. Puna është që të jetë rezultat i një dialogu e plus kësaj, çfarë ka universiteti vetë si shqetësime.

Dekani i Fakultetit të Gjeologjisë dhe të Minierave: Ju e dini mirë që përveç 8 kërkesave të protestës studentore, Fakulteti i Gjeologjisë ka edhe një kërkesë, që ka 4 vjet që po debaton për atë kërkesë, godinën. Ne kemi komunikuar me ju për problemin e godinës dhe më keni thënë shprehimisht dhe të gjithë kolegët e dinë, që, Kryeministri më ka thënë, që, “ju jeni atje ku keni qenë. Nuk ju nxjerr njeri andej, pa u krijuar optimale për zhvillimin e aktivitetit tuaj pedagogjik, mësimor, akademik” dhe shprehja juaj e fundit ishte, “mos u merrni me çështje që nuk janë çështje”. Kjo ishte përgjigja juaj. Unë krijova bindjen, që kur na thirrët në sallën e hartave, që na uruat për detyrën e re dhe unë jam prezantuar atje, as si Putin, as si Medvedev, por si Dekani rishtar i Fakultetit të Gjeologjisë. E kam marrë fjalën dhe kam thënë si e konsideroj unë mandatin që morëm, mandat sfidash të mëdha dhe nëse ju kujtohet, iu drejtova auditorit dhe thashë, zotërinj dekanë, unë kam dhe një sfidë të katërt, kam sfidën e mjediseve të Fakultetit të Gjeologjisë dhe të Minierave. Ju dhatë prononcimin tuaj dhe unë krijova bindjen që qeveria nuk mund të na lëvizë ne, pa na krijuar kushtet optimale. Kaq e thjeshtë ishte.

Ndërsa sa i takon tani protestës, unë studentëve u kam thënë që ditën e parë të protestës, kur u vendos ultimatumi, që, “o zgjidhen këto të teta, o ne s’hyjmë në mësim”, atëherë unë u kam thënë që, Kryeministri ua dha përgjigjen “PO” për të gjitha, por disa nga këto kërkesa kanë mbrapa “Kur?” dhe “Si?”. P.sh. vetting-un e pedagogëve, vetting-un e doktoratave, të titujve dhe kam thënë, ky problem është proces. Nuk zgjidhet duke qëndruar, ju në shesh, edhe ne të bëjmë vetting-un këtej. Ky është proces, do “kur dhe si do ta bëjmë”. “Po më pyetët mua, – iu thashë, – nuk e zgjidhim as unë, se unë jam mëkatar që kam dhënë grada të pamerituara, nuk e zgjidh pra as Universiteti, nuk e zgjidh as Ministria e Arsimit, nuk je zgjidh as Kryeministri i vendit, mendimi im është që për këtë problem duhet ngritur një Komision i varur nga Parlamenti se i pavarur fare nuk ka. Si pedagog iu kam thënë studentëve unë jam me ju, por ndjej përgjegjësi morale.

Kryeministri Edi Rama: Nga kaq pak sa foli Dekani, besoj që është e qartë edhe njëherë tjetër, pse duhet dialogu. Po marr pikën e vetting-ut. Këta që shikoni këtu kanë ardhur vetëm për një qëllim, që të mbajnë të gjitha shënimet dhe unë dua t’i mbledh të gjitha, se, p.sh., idenë e përfshirjes së parlamentit në çështjen e rishikimit të titujve nuk e kemi ne tani. E kam fjalën që, një fjalë, 5 minuta, del një gjë që vlen të konsiderohet. Ne kemi menduar, s’diskutohet, për të gjitha pikat dhe unë ua them të gjithëve juve që jeni këtu, pikat do plotësohen, kjo nuk diskutohet. D.m.th. nëse rrini në protestë për qejf, ose se, nuk e di, ju kanë bërë magji, apo keni ndonjë qëllim tjetër, është puna juaj, por nëse rrini për pikat, pikat do plotësohen. Kështu që, tani pyetja është shumë e thjeshtë. Nuk është “çfarë?”. “Çfarë” nuk diskutohet.

A duhet të merremi me përgjysmimin e tarifave? Po.

A duhet të bëjmë transparencën e buxheteve, etj.? Po.

A duhet të bëjmë përmirësimin e konvikteve? Po.

A duhet të bëjmë Kartën e Studentit? Po.

A duhet të bëjmë këtë që tha Dekani? Po.

Pyetja është “si”, jo “çfarë”. Se këto “çfarë” janë të qarta, por “si” dhe “kur”. Por, unë shkoj në Vorë sot e them do bëjmë Lungomaren. Kthehem në Tiranë. Të nesërmen në mëngjes, kur postohet ajo, fillojnë vlonjatët thonë, “ku e ke Lungomaren?” Unë them do bëjmë aeroportin, vlonjatët thonë, “ku priten biletat?” Nesër, jo të presësh që, do shkosh, d.m.th. të gjitha historitë që ju i dini shumë mirë, se merreni me Gjeologji dhe e dini që duhet të shkosh, duhet të gërmosh, duhet të bësh. Vetëm studimi gjeologjik i aeroportit është histori më vete. Ku duan t’ia dinë vlonjatët? “Ku priten biletat”, – thonë? “Ku e ke aeroportin?”

Kështu që, për sa i përket kësaj të vetting-ut, ne kemi diskutuar një qasje që është më objektive, teknike, pa futur elementin subjektiv njerëzor me komisione, që, bazuar tek një ligj, rregull i përgjithshëm që, çdo doktoraturë është pasuri kombëtare dhe duhet depozituar në bibliotekën kombëtare t’i kërkojmë çdo doktori shkencash, profesori që temën e vet ta digjitalizojë dhe ta dorëzojë të digjitalizuar në Bibliotekën Kombëtare. Aty të bëhet skanimi, që ju e dini shumë mirë, me kompjuter dhe në bazë të rezultateve të soft-it del, d.m.th. e nxjerr. Pastaj ka dhe një fazë apeli që është oponenca, objeksionet që, jo është, jo s’është, për pjesën e apelit do ndërtohet një sistem komisioni që ka disa kritere dhe nuk mund të bëhet lojë që, ta dhashë, s’ta dhashë. Tani, këtu futja e Parlamentit është një tjetër element që und të konsiderohet.

Përsa i përket godinës, jemi aty ku kemi qenë. Jo vetëm jemi aty ku kemi qenë, por, siç ka qenë që ditën e parë, që ju kam thënë që, nëse ne do të spostojmë Fakultetin e Gjeologjisë, nuk do t’i gjejmë një zgëqe dhe t’ju themi “hajde shkoni atje”, por do t’i krijojmë kushtet që të spostohet me të gjithë laboratorë e çfarë ka, etj., etj.. Të reja, për momentin, nuk kemi. Edhe në aplikimin që kemi bërë për fondin, kemi kërkuar një fond nga qeveria gjermane, që ka marrë përsipër të na mbështesë për godinën e Magjistraturës, kemi kërkuar praktikisht si fond, një fond të barabartë me fondin që na duhet edhe për të investuar edhe për fakultetin tuaj edhe për pjesën e Gjykatës, pra, të gjitha bashkë. S’bëhet fjalë që t’iu themi, “ikni tani, se do futen këta dhe ju do ngeleni pa godinë”. Përkundrazi, do e merrni sipas parametrave, me laboratorë, me të gjitha kushtet. Nuk është një gjë që do ndodhë nesër, por kurdo që të ndodhë, do të ndodhë kështu si po them. Nuk ka shans që t’ju them, “dilni jashtë se do futen këta dhe ju shkoni futuni në një kotec”.

Ndërkohë, tema e të ardhurave dytësore të Universitetit. Këtu ka pedagogë që, nuk diskutohet, janë një pjesë e tyre me të gjithë eksperiencën e nevojshme, jo vetëm akademike, por edhe praktike. Ashtu sikundër, ka plot studentë që mund të jenë të gatshëm, ose mund të përfshihen në një proces që quhet kërkim shkencor, ndoshta fjala kërkim shkencor është fjalë e madhe, por në një proces bashkëpunimi me Ministrinë që ka minierat, burimet natyrore për të bërë konsulencë dhe për të bërë projektin, të cilat ministritë dhe kjo është një nga gjërat për të cilën po diskutojmë, që, çdo ministri që ka një Fakultet: shëndetësia, bujqësia, drejtësia, inxhinieria e ndërtimit, në rastin konkret gjeologji-minierat, arkitektura, d.m.th., çdo ministri që bën punë që lidhen me këto universitete, të ketë një program të veçantë bashkëpunimi me universitetin.

Fjala vjen, për kontrollin e gjendjes teknike në miniera, – kontrolle që bëhen me inspektoriate, me korrupsion, me historira, – nëse i jepet universitetit dhe i thuhet, “ne duam një studim dhe një raport të universitetit mbi gjendjen teknike dhe të sigurisë së minierave tona, ku janë të gjithë shfrytëzuesit privatë”, sigurisht e paguar, këtu bëhet dhe një marrëveshje, që, një pjesë e kësaj pagese iu shkon autorëve, që janë një grup studentët dhe pedagogët dhe një pjesë tjetër i shkon vetë Universitetit. Tani, nëse diskutojmë për 50 mijë euro, atëherë imagjinoni që të mos jenë 50, por të jenë 100 mijë që i jepen universitetit nga Ministria për 1 punë, 2 punë, 3 punë dhe kjo është diçka plus.

Sikundër po diskutojmë brenda nesh, për të hapur një numër vendesh pune në administratë për studentët më të mirë. Fjala vjen, Ministria e Infrastrukturës dhe Energjisë, Inspektorati i Burimeve Natyre, Agjencia e Burimeve Natyre, etj., etj., një pjesë të vendeve të punës janë me Shërbim Civil dhe ju mund të jeni me të gjitha 10-ta, por të thonë se nuk ke eksperiencë, nuk mund të konkurrosh, se sapo ke dalë nga shkolla. Shkon në konkurs të DAP-it dhe të thotë, “s’ke eksperiencë”. Atëherë, ne duam të krijojmë një numër vendesh pune të lira, pra, të hapura për studentët më të mirë të Gjeologji-Minierave në ato pika ku shteti ka këtë lloj nevoje dhe nuk ka fare konkurs, nuk ka fare emërime, që kush e zgjedh, ka vetëm sipas notës. Janë 10 vende apo 15, fillohet nga i pari, kush është më i miri. Siç bëhet kur futen tani në universitet, që futen me kompjuter, as me Dekanin, as me ministrin, as me Kryeministrin, me kompjuter. Dhe sipas rezultateve, u thuhet se këto janë vendet e punës që i kanë Gjeologji-Minierat në shtet. I pari mund të thotë, unë nuk dua, do shkoj në privat; do shkoj në Gjermani. Atëherë zgjedh i dyti. Pasi zgjedh ai, ngelen 9. Vjen i treti, i katërti dhe këta marrin një kontratë pune 2, ose 3 vjeçare, duke krijuar eksperiencën dhe pasi krijojnë eksperiencën bëjnë konkursin dhe futen në Shërbimin Civil si gjithë të tjerët. Ne po mendojmë për disa gjëra të tilla. Por si bëhen këto? Sepse unë jam i bindur që dialogu nuk është i nevojshëm, është i domosdoshëm në këtë rast, sepse këtu ka një eksperiencë direkte pune dhe gjërat që ne i shikojmë nga larg, ju i shikoni nga brenda dhe thoni, po sikur të bëjmë dhe këtë. Pra, fillon formësohet një ide, që do të thotë, kush është plani që kam unë në kokë.

Plani që kam unë në kokë është që të ezauroj bisedat me të gjitha universitetet, jo me një përfaqësi të protestës, se ato përfaqësitë janë kur negociohen gjëra që janë konflikte, ne s’kemi konflikte, s’na duhet përfaqësi, nuk kemi diskutim për 8 pikat. Ne kemi diskutim për tërësinë e jetës universitare. Pastaj për çdo Fakultet dhe dua që ne të jemi gati në një kohë të arsyeshme, t’ju japim juve të shkruar një dokument, një Pakt të Qeverisë me Universitetin, që do përmbajë një analizë të gjendjes, bazuar në nga u nisëm, ku jemi, do përmbajë një adresim të çështjeve të përgjithshme, jo 8, por 10, 12, 15, 8-ta plus dhe për çdonjërën prej tyre do, thotë:

Ulja e tarifave? Po, Ja si do bëhet dhe ja çfarë do jetë.

Karta e Studentit? Ne kemi me kohë që kemi filluar një negociatë me Francën për të pasur një kartë europiane studentore. Është një projekt i Bashkimit Europian dhe kemi arritur një marrëveshje me francezët në datën 20 nëntor. E kemi marrëveshjen me shkrim. Ideja është që të japim një kartë studentore, që është kartë e vlefshme këtu dhe në Bashkimin Europian. Pra, kur del jashtë, të mund të përfitosh, siç përfitojnë studentët e Bashkimit Europian në muze, në librari, në tren etj.. Kjo është ajo që ne po përpiqemi të bëjmë. Se të bësh një Kartë Studenti, e të thuash, merre këtë kartën, shko te Muzeu Historik pa lekë, ndërkohë që te Muzeu Historik s’ke për çfarë shkon, apo të bësh një kartë, thjesht që ta kesh në xhep dhe të mos bësh dot asgjë me të, s’ka asnjë vlerë. Ne duam t’i bashkojmë që edhe këtu të bëjmë disa marrëveshje – dhe jemi duke punuar për këtë përpara se të fillonte kjo histori, – edhe komerciale, me dyqane me disa nivele. Megjithatë kjo është tani muhabet dhe ju mund të thoni, këto i kemi dëgjuar, tani kur do bëhet karta? Për këtë duhet të diskutojmë, të ulemi dhe të themi në këtë dokument, Karta e Studentit do të jetë kështu, do ketë specifika dhe do fillojë të lëvrohet në këtë kohë. Do lëvrohet e gjitha përnjëherë, do lëvrohet me faza, do marrin 10 mijë, pastaj do marrin 50 mijë, kjo është një gjë që duhet parë teknikisht, sepse të prodhosh një kartë ka koston e vet, duhet bërë kostoja, duhet të gjesh ku do ta prodhosh, që të jetë një kartë që vlen, jo të jetë një kartë plastike nga ato si tesera partie që s’ka asnjë vlerë, që është bosh. Të japin një kartë dhe “jam i lumtur, hyra në parti”, thotë ai që merr dhe ajo është thjesht një gjë simbolike, por nuk ka brenda vlerë.

Student: Jam student i Masterit Profesional. Shqetësimet e mia janë disa, shumica për Fakultetin tonë, pa përjashtuar 8 pikat që unë personalisht jam plotësisht dakord dhe besoj që nuk duhet të ketë diskutime për ato 8 pika, se janë gjërat më minimale që mund të japë qeveria për studentët e shtetit të saj. Këtu ju patët fatin e mirë që t’ju prisnin në një nga sallat më luksoze që kemi këtu në Fakultetin tonë, sepse ne duhet t’ju prisnim te sallat e tjera, ku ne bëjmë mësim realisht çdo ditë. Masteri ynë bën mësim në dy klasa që me pak fjalë mund t’i quajmë bodrume, as klasa nuk mund t’i quajmë dhe ky është shqetësim kryesor për ne. Dhe e dyta, kisha një shqetësim për praktikat e shkollës, se siç dihet, profesioni nuk është vetëm teori që bëjmë ne, por është dhe praktika. Paraardhësit tanë kanë bërë vetëm një javë praktikë. Besoj se dhe ne vetë, një javë praktikë do bëjmë, siç ka bërë çdo grup i çdo viti. Ne kërkojmë më shumë praktika, që të përvetësojmë zanatin tonë, edhe pjesa e godinës që është absolutisht shqetësuese për të gjithë Fakultetin tonë.

Kryeministri Edi Rama: Ja, ti je tradhtari i parë i kësaj historie, kështu që do mbahesh mend. Tani, më falni, ku do ngrihej çështja e praktikave?! As e kisha dëgjuar ndonjëherë, unë personalisht, siç nuk kam dëgjuar edhe shumë gjëra të tjera, se s’jam i detyruar t’i di të gjitha dhe nuk i di. Me megafon? Nuk ngrihet dot. Me instagram, edhe mund ta kishit ngritur, por se keni ngritur. Atëherë si ngrihet? Ja, një çështje që del, konkrete! I keni njëjavore, the dhe i doni më të gjata. Kjo është një temë që duhet diskutuar, se unë nuk mund të them tani po, patjetër, se nuk kam ardhur këtu as që të mbyll protestën, as t’ju them mos dilni nesër në protestë. Është puna juaj, dilni, s’dilni. Unë kam ardhur këtu t’ju dëgjoj, të më dëgjoni dhe të krijojmë një kuptim të drejtë për njëri-tjetrin, se çfarë kërkoni ju, çfarë dua unë të bëjmë dhe si mund ta bëjmë bashkë. As nuk je dikush tjetër nga ai që ishe sot, që ke qenë të Bulevardi, nëse ke qenë. Je i njëjti njeri. U çove këtu, e the atë që mendon, nesër vazhdo përsëri, por ama një kontribut e dhe, plus dhe një gjë më shumë unë e mësova, ne e mësuam. Ky është dialogu. Nuk është as pazar, as hiqeni një pikë se nuk e bëjmë dot. Atë që mund të bëjmë, do e bëjmë.

Janë minimale disa, por ajo e tarifave nuk është minimale, që të jemi të qartë. Është shumë e fortë për buxhetin. Megjithatë, unë mendoj që keni të drejtë, për arsyen se, pavarësisht se kostoja e mësimit, e dinë shumë mirë pedagogët që merren me këtë punë, është shumë më e lartë për student sesa tarifa, që të jemi të qartë, – nuk e di ekzaktësisht përqindjen e kontributit të shtetit në tarifën e studentit të Gjeologjisë, – jemi në kushtet kur 75% e paguajmë ne si shtet. Patjetër që po të mendsh disa gjëra të tjera, ju keni të drejtë. Më the që këtu është salla VIP. Atëherë, nëse kjo është salla VIP, sallat e tjera, konviktet, të gjitha këto e ulin shumë sakrificën. Nuk e di a e keni dëgjuar në fillim të vitit, por unë fillova debatin me Akademinë e Shkencave dhe iu thashë që ju merrni për rroga e shpenzime etj., 2 milionë. Ne nuk mund t’jua japim, sepse duhet të marrim një pjesë të parave për bibliotekën shkencore online të universitetit. Me bibliotekën online zgjidhim shumëçka, sepse nuk ke nevojë të shkosh te ekonomiku, e ke me ID-në tënde të studentit të aksesueshme Bibliotekën Shkencore, të gjithë fushën tënde e ke të mbuluar komplet, siç e kanë të gjithë studentët europianë. Kjo është një gjë që është duke u bërë. Ka filluar procedura. E ribëmë procedurën, sepse ishte një zgjedhje jo shumë e mirë që ishte bërë dhe besoj që brenda janarit do mbyllin kontratën dhe do kemi Bibliotekën Shkencore online për të gjithë studentët e të gjitha fushave, bibliotekë europiane online. Kjo është ajo që do ndodhë tani. Pastaj për bibliotekën me hardcopy, me libra, hap pas hapi, por këtë do ta keni menjëherë.

Pedagog: Unë doja të ngrija disa probleme përsa i përket universitetit. Jam plotësisht dakord me kërkesat e studentëve. Janë të realizueshme. D.m.th. është e natyrshme që gjithsecili të kërkojë më të mirën. Por edhe juve keni shumë të drejtë përsa i përket dialogut, sepse është absurde që të vemi në diçka dhe të mos bëjmë dialog. Por jemi në kushtet e një rinie. Ju e dini më mirë sesa unë, që, “i riu si veriu”. Në këtë kuptim duhet të gjejmë një të mesme që ne t’i hedhim hapat që ta zgjidhim këtë problem, sepse i thonë 2 javë mësim. Mua si profesor më vjen keq, më djeg shpirti kur shkoj në auditor dhe auditorin e gjej bosh. Kjo më dhëmb. Ata thonë sebepi. Ky sebep do vazhdojë dhe më tej, mirëpo unë nuk e shikoj të arsyeshme. Unë mendoj që duhet gjetur një zgjidhje e ndërmjetme. Kjo që bënë studentët them se ishte gjëja më pozitive që kanë bërë deri më sot.

Në universitet duhet bërë një qilizmë i vërtetë në të gjitha aspektet. Në cilësinë e mësimdhënës është për të ardhur keq, duke filluar nga rekrutimi i stafit akademik. Vijnë në stafin akademik pa asnjë lloj CV-e, pa asnjë lloj eksperience, pa asnjë lloj ngritjeje, qoftë edhe jashtë shtetit, apo pa kualifikimin përkatës. Hajde të japë ai leksion në universitet. Është për të ardhur keq. Tjetër problem, në aspektin e nivelit të mbrojtjes së doktoraturave, është përtokë. Kur them përtokë, përtokë. Gjen një mik, bën atë oponencën, që asokohe të shkoje në Këshillin Shkencor dhe të debatoje për doktoraturën, duhet të dridheshin leqet e këmbës, ndërsa këtu, doktoratura merret për qejf të Zotit.

Laboratorët, kam 15 vjet që i kërkoj Universitetit Politeknik laboratorë, as do t’ia dijë fare. Si do bëhet shkencë? Si do ia shpjegoj studentit pa laboratorë?! D.m.th., “mirë, mirë e tërhiqe, mos e këput”. Kështu nuk bëhet.

Një tjetër problem është në lidhje me ligjin e Arsimit të Lartë. Në përgjithësi është i mirë, por ka disa seksione që është për të ardhur keq. Siç thotë edhe amerikani, do të zgjidhësh një problem, ngri sa më tepër grupe dhe e katranos. Edhe në ligjin e Arsimit të Lartë janë ngritur nja 7 borde që po t’i shumëzosh me 5 apo 6 dhe të gjithë kanë mendjen e tyre dhe lukuninë e tyre, krijojnë agallarët e tyre. Kur mora vesh që ju jepni 80 milionë për Arsimin e Lartë, them ku shkon ky investim. Ky investim nuk shkon fare tek profesori, por ikën e shkrin nëpër stafet e ndryshme. Po të bëhej një kontroll të të gjithë këtyre projekteve që ju keni dhënë lekët, sepse ju nuk keni bërë kontrollin, do të dalin me “këpucë të kuqe”, sepse asnjë projekt nuk është i implementuar, por janë vetëm me letra. Tjetër problem. Korrupsioni nuk luftohet me të folur, por kërkon mekanizma. Nuk e bën korrupsionin profesori që merr 5 lekë, por e bën ai i madhi që fut njerëzit e tij në borde dhe pastaj merr investimin e tij dhe tek profesori nuk vjen asgjë. Ndërkohë në botë, çdo profesor ka një fond përkatës për seminaret dhe ngritjen profesionale. Unë i them këto, sepse e kam për detyrë si intelektual, pastaj të bëhet çfarë të bëhet.

Zhvendosja e fakultetit për mua është marrëzi në të gjitha aspektet. Me të gjithë atë investim për transferimin mund të bësh shumë mirë një gradaçelë për ata që duan të vijnë këtu.

E fundit, trajtimi, financimi i profesorëve që është për të vënë duart në kokë. Unë bëj 443 orë mësimi, ndërkohë që 200 e kam dhe 243 nuk do t’i marr fare. Rekrutimi i stafit akademik për të zvogëluar këto, do të ishte shumë mirë.

Kryeministri Rama: Këto që thatë ju, janë me sa duket të vërteta, përderisa të gjithë i duartrokitën, por një gjë është, e ka fajin ligji që thotë që buxheti hartohet nga departamenti, pastaj nga fakulteti, pastaj nga universiteti dhe miratohen nga senati. Po kështu, ligji ka një sërë elementësh që i japin universitetit një autonomi goxha të konsiderueshme. Unë personalisht nuk mendoj që zgjidhja është të rimarrim mbrapsht autonominë që i kemi dhënë universitetit. Nga ana tjetër besoj që ka një pikë në 8 pikat e famshme që flet për transparencën e buxhetit. Edhe këtu duhet dialogu, për të gjetur një emërues të përbashkët si do bëhet që në momentin kur hartohet në fillim të ketë transparencë. 80 milionë e kemi çuar ne, por nuk janë shumë. Më shumë duhet të jetë.

Një problem është se ne duhet ta kemi të qartë se si janë shpenzuar këto para. Republika e Shqipërisë harxhon 200 milionë euro në totalë për të gjithë sistemin e sigurisë, kufij, radarë, polici, ushtri etj., kurse UT, Universiteti i Durrësit dhe i Elbasanit harxhojnë 6 milionë euro për roje. Çfarë studimesh të fshehta bëhen në laboratorët tuaja, që po na i mori armiku bëhet nami?! Çfarë studimi i fshehtë për inteligjencën artificiale bëhet në Universitetin e Durrësit, që ta dimë se po e shesim patentën dhe pastaj po i heqim tarifat fare, madje po u themi po ju japim edhe para?! Është krijuar në Shqipëri një industri e rojeve që lulëzon me firma rojesh. Ligji thotë që nuk mund të punësohen në universitet më shumë se 33% staf jopedagogjik. Kemi njëmijë e njëqind e ca mbi normën staf mbështetësh, që po t’i hysh janë krushqi, shoqëri etj., që po t’i heqësh diçka, del edhe për orët e tua të tepërta, apo jo?

Janë të gjitha gjëra që duhen diskutuar.

Ligji, për mendimin tim, është shumë herët për t’u vënë në diskutim. Është një ligj shumë transformues dhe mund të ketë elemente për t’u diskutuar, por është shumë herët për t’u vënë në diskutim. Për ta zbatuar ligjin, universiteti ka një peshë shumë të madhe.

Pika tjetër, studentët thonë duam të kemi 50% në votë, por nuk e ka asnjë vend i botës. Sepse ka një logjikë. Zgjedhjet janë brenda stafit akademik dhe nuk është 3+2 vjet dhe në vlerësimin me votë nuk është vetëm momenti, por është e gjithë ecuria në kohë pedagogjike. Nuk është një gjë që po mblidhen studentët dhe po votojnë. Megjithatë kjo duhet diskutuar dhe të gjendet një mënyrë se si studentët mund të kenë më shumë sy e më shumë peshë në proces për të ndikuar edhe vendimmarrjen, por jo me votën e tyre direkte, 50%. Kjo si quhet, e plotësuar?!

Studentët janë të përfaqësuar nëpër senate. A funksionojnë?! Me sa kuptoj unë nuk funksionojnë. Këshillat studentorë, për mendimin tim, duhen ribërë. Tek bordet, për mendimin tim, ka një logjikë. Bordi është aty për të kontrolluar të gjithë financimin. Pra, senati është si parlamenti jonë, ndërsa bordi është si qeveria. Tek bordi, ne kemi bërë një gabim, jo përqindjen, por personat. Në momentin që do zhbllokohet kjo histori dhe do të ketë disa konkluzione, ne do të fillomë të veprojmë. Ne do t’i shkarkojmë të gjithë anëtarët e bordit që janë përfaqësues të qeverisë dhe do vendosim figura publike. Duhet të rrisim cilësinë e bordeve. Universiteti ka pjesën e vet, qeveria ka pjesën e vet dhe patjetër që mund t’i japim studentëve mundësinë që të përfshihen. Shpeshherë studentë të caktuar përdoren nga drejtuesit dhe balanca është e bazuar në kontribute. Qeveria jep shumë më tepër kontribut me tarifat, sot, të ardhurat janë tarifa, plus qeveria baza, plus edhe ndonjë projekt ndonjëherë.

E dini që universiteti serb e ka zë të rëndësishëm atë që arrin të marri nga BE. Ne jemi të fundit në rajon që arrimë të marrim financim nga BE.  Bashkimi Europian ka një fond që e ndajnë për vendet e BE, sipas kritereve objektive dhe Ballkani ka pjesën e tij. Plus janë edhe fondet e kërkimeve shkencore, ku edhe ne mund të marrim pjesë me projektet dhe sa merr, e përcakton ti vetë me projektet e tua, sesa të besueshme janë ato. Edhe këtu ka pasur raste. Ne nuk kemi asnjë lloj fokusi në këtë drejtim dhe kapacitete projektuese. Të gjitha këto duhen adresuar.

Do thoni, pse si dije ti këto. Demokracia e ka këtë virtyt, që qeveria është e përkohshme, nuk i di të gjitha dhe njerëzit kanë mundësi të flasin dhe të shtrëngojnë, të çojnë përpara procesin. Dhe kur ka ndërveprim, proceset çohen përpara më lehtë dhe nuk ka lodhje dhe zvarritje. Problemi është kur qeveria s’do, ose protestuesit janë të dhunshëm dhe në këtë rast nuk është. Unë mendoj që për gjithçka ka shumë mënyra për t’i thënë. Ndërkohë shumë mirë, ju mund të uleni si fakultet apo universitet dhe t’i shkruani gjërat që keni dhe mund të jenë një shtesë kati në të gjithën. Këto që i dëgjova u shënuan dhe do i adresojmë pa diskutim.

Pedagog: Problemi është me studentët. Ata kanë 14 ditë që janë në protestë, neve dhe juve na dhemb pa diskutim, sepse janë fëmijët tanë. Si do t’i tërheqim ata nga protesta, jo me marifete dhe me gënjeshtra. Ajo që diskutuat ju ka të bëjë me teknikalitete që studentët nuk i kuptojnë, as ne nuk i kuptojmë. Kështu që ju i diskutoni një më një me ekspertët tuaj dhe dilni përpara studentëve dhe thoni qeveria mendon kështu. Dialogu është një gjë që duket sikur e kanë refuzuar studentët dhe ne na vë në një pozitë të vështirë. Nuk e refuzojnë, por aty duhet t’u dilet ballë për ballë dhe t’i thuhet që me grupin e specialistëve arritëm në këto konkluzione dhe po t’i pranojnë mirë, nëse jo, duhet gjendur një zgjidhje tjetër. Pra, duhen gjendur zgjidhje të njëpasnjëshme. Mendoj që kjo është rruga.

Kryeministri Rama: Profesor nuk bëhet ashtu, sepse një turmë e madhe ka 700 lloje shpirtrash e mendjesh dhe thotë jo nuk është ashtu, thellohu. Unë dua që të jetë shumë e qartë. Nëse është fjala që qeveria i pranon apo jo këto kërkesa, përgjigja është shumë e qartë; Po, qeveria i pranon këto kërkesa. Kur ju thoni të plotësohen, çfarë do të thotë të plotësohen?! Ajo e tarifave do që të qartësohet e gjitha se si do të jetë, pastaj do kohën e vet për ta futur në buxhetin e Ministrisë së Arsimit dhe pastaj për ta spostuar tek subvencionet. Qeveria thotë po, unë i pranoj këto kërkesa, tani ulemi dhe qartësojmë “si” dhe “kur”. Duhet të ketë një “kur”. Nuk di ndonjë rast tjetër që protestuesi s’duan dialog. Ah po, ka një rast kur dilet kundër diçkaje. “Ndal armëve kimike”, s’ke çfarë negocion.

Ose pika 4 e VKM-së, tarifa për lëndët e mbartura. Pse e bëra atë direkt? Sepse tek ajo s’kishe çfarë të negocioje. U binde e heq, nuk u binde, u thua nuk e heq. Por kur thua “rrit buxhetin, përgjysmo tarifat, bëj këtë..” këto janë “bëj, bëj, bëj”, nuk janë “hiq, hiq, hiq”  dhe tek e bëra është “si?”

Pedagog: Të përpiqemi të gjithë së bashku ta mbajmë gjallë këtë shpirt studentor dhe të mos ta vrasim.

Kryeministri Edi Rama: Unë jam dakord. Nuk jam në kushtet që nuk jam dakord dhe kam ardhur t’i bind që të ndërrojnë mendim. Unë jam patjetër që të bëhet. Puna është si do të bëhet dhe se si do bëhet, patjetër që do ta thotë qeveria në fund, pasi të dëgjojë. Unë ju them se të gjitha dëgjesat që unë bëj nuk janë për show. Është shumë i rëndësishëm ky proces që të flitet, të komunikohet, të dëgjohet, të kundërshtohet, etj.. Janë shtruar problemet. Shumë bukur, po si do të zgjidhen?! Përshembull, marrim tarifat. Unë jam që tarifat të mos përgjysmohen për të gjithë njësoj. Nëse unë e vendos pa diskutuar, atëherë do të çohet dikush nesër dhe do thotë “nuk është kjo”.

Pedagog: Doja të shprehja dhe diçka që e kam shqetësim. Këto 8 pika që  janë shtruar qëndrojnë nga e para tek e fundit, bile mund të ishin 18, mund të ishin 28 dhe sipas meje kanë nxjerrë në pah thelbin e problemit, që është ligji 80/2015 ende problematik. Që në krye të herës kur ky ligj u hartua, kur nuk u thith mendimi real i grupeve të interesit të universiteteve, të gjithë e kishim këtë dyshim që një ditë bomba do të plaste.

Kryeministri Edi Rama: Më thuaj një pikë të ligjit, një gjë në ligj që ka lidhje me 8 pikat .

Pedagogu: Koeficienti i votës së studentëve dhe bordet e administrimit.

Kryeministri Edi Rama: Ne nga gjithçka kemi studiuar, nuk kemi gjetur një rast  ku pesha e votës e studentëve të jetë 50 %. Nuk e ka asnjë. Megjithatë mund të ketë. Ja ku jemi, prandaj duhet dialogu. Futuni në kërkime dhe nxirreni. Nëse ka një vend në botë që e ka, ne do jemi të dytët.

Pedagogu: Ju kryeministër përdorët analogjinë se çfarë përfaqëson senati dhe çfarë përfaqëson Bordi i Administrimit. Vetëm dua t’u bëj një korrigjim të vogël, lidhur me buxhetin. Janë inverse këto role që përdorët ju. Sepse në ligjin e Arsimit të Lartë thuhet se Senati Akademik jep vlerësim paraprak për buxhetin dhe e miraton Bordi i Administrimit. Ne jemi pedagogë. Nuk e bëjmë dot buxhetin. Unë jam inxhinier. Do shkoj unë të pyes për çmimin e letrës? Se letra dhe bojë printeri kërkojmë.

Kryeministri Edi Rama: Buxheti nuk është çmimi i letrës. Përjashto konfliktin e krijuar këtu mes rektoratit dhe disa dekanëve që kanë bllokuar njëri-tjetrin, nuk ka asnjë rast që Bordi i Administrimit të ketë kundërshtuar, apo të ketë ndryshuar çfarë ka vendosur Senati. Tarifa që u hoq është kërkuar nga universitete, nuk është vendosur arbitrarisht.  Dhe universitetet nuk e kanë pasur gabim.