“Këshillimi Kombëtar për Shqipërinë” është nisma gjithëpërfshirëse, e cila prej dy muajsh i ka dhënë jetë kuvendimit popullor mbi çështje me rëndësi strategjike për vendin, ekonominë, shoqërinë. Përmes një pyetësori të shpërndarë në shtëpitë e shqiptarëve, si dhe të vënë në dispozicion online, qytetarët po shprehin mendimin e tyre që lidhet me sfidat aktuale të zhvillimit ndër sektorial të vendit, që nga ekonomia, drejtësia, mbrojtja sociale apo bashkëjetesa demokratike.

Kryeministri Edi Rama nisi sot nga Durrësi ciklin e bashkëbisedimeve me qytetarë lidhur me Këshillimin Kombëtar, për të cilin u shpreh se “është hera e parë që qeveria në Shqipëri bën një hap kaq të madh drejt njerëzve, duke i çuar në çdo shtëpi një numër pyetjesh për një numër vendimmarrjesh që do të jenë ose sdo të jenë, – sepse nëse njerezit thonë për të gjitha “Jo”, nuk do të jenë – vendimmarrjet e rëndësishme të këtij viti.

* * *

Së pari, iu kërkoj ndjesë për vonesën, por ishte pak trafik i rënduar dhe unë përgjithësisht, preferoj t’i respektoj dhe rregullat dhe t’i bashkëndaj edhe vuajtjet e trafikut me gjithë të tjerët. Iu kërkoj ndjesë për vonesën.

Ndërkohë që, jemi sot këtu në një moment, kur Durrësi është edhe në zgjedhje, por në këtë takim zgjodhëm që këtu nga Durrësi të fillojmë një komunikim me qytetarët, lidhur me Këshillimin Kombëtar.

Është një proces që ju me siguri dhe tani jeni në dijeni ose të paktën diçka duhet të keni dëgjuar sepse ka nisur prej disa kohësh me një pyetësor, i cili iu është dërguar të gjithëve shtëpi më shtëpi dhe me siguri edhe ju e keni marrë nëpër shtëpitë tuaja, edhe ata që nuk e dinë që iu ka vajtur duhet të pyesin ndonjë nga anëtarët e shtëpisë sepse me siguri e kanë.

Po ashtu, pyetësori është edhe në platformën e tij online, këshillimikombëtar për t’u dhënë mundësinë të gjithë atyre që dëshirojnë ta plotësojnë, duke mos qenë këtu ose duke qenë pjesa në moshë më te rë të familjes, pasi në çdo familje kemi çuar vetëm një pyetësor, duke patur parasysh që më të moshurarit mund ta kenë shumë më të lehtë ta bëjnë këtë gjë me pyetësorin fizik dhe të tjerët mund ta bëjnë këtë gjë përmes platformës. Ashtu sikundër, duke qenë edhe një herë e parë, marrë parasysh edhe ato legjendat e mëdha që u bënë për shkak të të dhënave personale etj, etj, e kemi bërë pyetësorin totalisht anonim dhe për këtë arsye, nuk kemi dashur ta çojmë për çdo antëar të familjes. Pra, zarfi është pa emër, shpërndahet në çdo derë dhe kthehet pa emër, pa asnjë shpenzim. Kështu që opinionet e dhëna janë krejtësisht të paidentifikueshme nga askush, por e rëndësishme është që opinionet janë aty dhe janë opinione qytetarësh shqiptarë për të cilët Këshillimi Kombëtar, besoj unë, është I rëndësishëm përtej se çfarë bindjeje kanë, përtej se çfarë partie votojnë dhe përtej faktiti nëse e votojnë apo nuk votojnë fare.

Bëhet fjalë për një sërë cështjesh, të cilat lidhen me vendimmarrjen e qeverisë. Domethënë, nuk janë cështje, të cilat ne nuk i zgjidhim dot dhe prandaj po tentojmë të përdorim një skemë për të thënë që “Ja, se populli thotë kështu siç themi ne”. jo. Nuk janë cështje, pjesa dërrmuese e tyre të paktën, që kërkojnë ndonjë votë të cilësuar në parlament që ne nuk e kemi, por janë çështje të një vendimmarrjeje që ne e kemi përgjegjësinë ta marrim, ne e kemi mundësinë ta marrim, por jemi edhe vetë në dilemë. Çdo vendimmarrje ka dilemën e vet, shumë herë vendimmarrjet mund të jenë shumë të qarta, por në raste të caktuara dilemat mund të jenë shumë të forta.

Për shembull, po marr një çështje që është shumë e rëndësishme për njëmijë e një arsye, por që prek shumë qytetarë, shumë familje. Çështja e kursimeve të emigrantëve në lekë të padepozituara në bankë. Të gjithë emigrantët kanë pasur një fillim të vështirë, të gjithë emigrantët, – me përjashtime të rralla dhe fatlume, – kanë bërë punë në të zezë, të gjithë emigrantët kanë kursyer para që një pjesë kanë mundur t’i sjellin këtu pjesë-pjesë për familjen, një pjesë i kanë mbajtur cash në shtëpi dhe për ta është e pamundur që ato para t’I cojnë nëpër banka në vendet ku janë.

Këtu nuk bëhet fjalë, në asnjë mënyrë, për para të fituara me aktivitete kriminale sepse në të gjithë rastet, për paratë e fituara me aktivitete kriminale nuk ka asnjë lloj mundësie formalizimi pa pasoja. Këtu bëhet fjalë për të gjitha paratë e fitura me punë. Natyrisht që një problem ligjor ekziston sepse është punë e zezë dhe për shkak të gjithë proceseve të filtrimit që ndodhin kur ti sjell para në Shqipëri nga jashtë me bankë, është shumë e vështirë, në mos e pamundur, që ti të mund të argumentosh sot disa dhjetëra e mijëra dollarë apo euro që nuk i përgjigjen gjithë historikut të punësimit.

Ky është një vendim për t’u marrë dhe ka një shtysë të fortë të brendshme për të thënë “Po, duhet marrë”, por është një vendim që ka dhe ato, si të thuash, kundërshtinë, një kundërshti që vjen edhe brenda nesh sepse këto janë vendime që çojnë në ligje amnistie për kursimet e padeklaruara të njerëzve, – dhe në këtë rast fokusi ynë janë emigrantët, – të cilat mund të përdoren edhe si mekanizma për pastrim parash.

Ky është një risk, nuk është pa risk fare kjo punë.

Nga ana tjetër, në këtë pikë ka edhe një kundërshti apo ftohtësi nga institucione partnere, të cilat shprehin pikërisht këtë rezervë. Mirëpo, nga ana tjetër, këtë mekanizëm e kanë përdorrur shumë vende. Italia fqinje e ka përdorur rregullisht dhe në të gjitha analizat që kemi bërë ne përdoret masivisht. Prandaj, ne mendojmë që ne do të vendosim vetë dhe këtë do ta vendosim së bashku me qytetarët shqiptarë. Qytetarët shqiptarë duhet ta thonë opinionin e tyre.

Nga ana tjetër, çështja e këtyre pasaportave të gjelbra, për gjithë historinë e Covid. Edhe kjo është një masë që sot, që jemi në kushte pandemie, – të gjithë ju jeni me maska, edhe unë me maskë brenda këtu, – kemi vijimësisht fatalitete. Nuk jemi në momentin agresiv të pandemisë, por as jashtë pandemisë. Sidoqoftë, asnjë nuk është i përjashtuar nga risku, për më tepër që një pjesë e njerëzve nuk duan të vaksinohen sepse të vaksinuarit kanë riskun të infektohen, si gjithë të tjerët, por janë shumë herë më të mbrojtur dhe rastet kur të vaksinuarit mund të kenë fatalitet, janë raste ekstreme, shumë të ralla që ndodhin edhe në jetën e përditshme, jashtë pandemie. Por është pjesa tjetër.

Edhe për këtë, duke qenë se pikërisht se vendimi ka shumë arsye për t’u marrë, por sidoqoftë, nuk është si vendimet e atyre kohëve të vështira që ishin të rënda, por as nuk mund të mendoje që kishe rrugë tjetër, duam të pyesim qytetarët për këtë, të japin opinionin e tyre dhe për ata që kanë opinione të ndryshme për këtë, nuk ka socialistët që thonë “të ketë”, dhe të tjerët që thonë  “të mos ketë” ose anasjelltas. Ka nga të gjithë që thonë edhe kështu, edhe ashtu dhe dhënia e opinionit ndihmon.

Ka edhe tema të tjera në pyetësor që janë tema të natyrës sociale; për nënat me tre fëmijë ose më shumë, për të cilat është një diskutim i brendshëm i joni dhe është një vendimmarrje që duhet ta marrim në këtë fazë; A duhet të bëjmë një diferencim? A duhet të krijojmë disa iniciativa financiare për to, duke qenë se të jesh nënë me tre a më shumë fëmijë është barrë shumë e madhe apo nuk duhet bërë ky diferencim?

Apo për pjesën që ka të bëjë me punën në të zezë! Ose më saktë, me keqtrajtimin ose abuzimin e punëdhënësve me punëmarrësit. Ky ka qenë një problem qysh në ditën e parë që ne kemi ngritur. Kemi bërë shumë për të formalizuar, kemi bërë shumë për të nxjerrë njerëz nga puna në të zezë dhe kjo ka qenë një pjesë e ndryshimit të shifrës së të punësuarve në Shqipëri, nga 400 e ca mijë në 2013 në 600 e ca mijë, nuk po e jap fikse për të mos krijuar ide polemike me kundërshtarët politikë, që kishin më shumë se 200 mijë të punësuar më pak dhe sot flasin për rritje të papunësisë. Ka qenë edhe kjo një pjesë, që nxorrëm, jo pak njerëz nga puna në të zezë në punën e formalizuar.

Ka akoma sot problem, sidomos me pagat. Ne e pamë të gjithë çështjet e pagave dhe kur dolën pagat, që nuk ishte diçka e mirë, unë e thashë që, kjo do ketë, – si të gjitha të këqijat që kanë dhe ato të mirën e tyre, – do ketë të mirën e vet dhe po shohim dhe sot, nga deklarimet e fillimvitit që paga mesatare është rritur me 91 mijë lekë të vjetra. Nuk është rritur, se aty ka qenë por ka qenë e fshehur, pra nuk është e deklaruar. Mosdeklarimi, që është shumë i lartë në Shqipëri akoma, ne na ul në të gjitha rankimet, por ky është aspekt me rëndësi relative, por dëmi më i madh është që ul kontributet shoqërore të personave. Pra, cënon drejtpërdrejtë pensionin e të gjithë atyre, që sot janë të rinj e mendojnë që jeta nuk kalon për ta, etj.

Faktikisht, mua më duket sikur ka qenë dje, kur unë shikoja bashkë me shokët e mi të lagjes shtyllat me të vdekurit kur shkruhej 55 vjeç dhe thonin “pse duhet të jetonte deri në 55 vjec”, e jo më tani, problem i madh që iku ky tani”. Mirëpo, vjen 55 e vjen 65 e vjen 75, e me radhë dhe faktikisht, vjen pensioni për të gjithë ata që punojnë dhe sot çdo ditë ngrënia e pensionit dhe kontributeve shoqërore të njerëzve që punojnë është dicka që ndodh dhe nuk ndodh në pak raste.

Këtu cështja është që njerëzit kanë frikë të denoncojnë sepse thonë “Unë po denoncoj dhe po më heq nga puna”. Një variant për të cilin ne kemi menduar dhe kemi një vendimmarrje të diskutueshme është “A duhet t’u japim ne këtyre njerëzve një iniciativë dhe t’iu themi “Ti që denoncon, shteti do marrë përsipër të të mbrojë dhe financiarisht për një periudhë X kohe dhe të të risistemojë në punë në rast se ty të largojnë nga puna. Apo jo? Pse shtrohen këto? Sepse janë sidoqoftë masa që kanë një karakter përjashtues për një pjesë tjetër dhe ne duam që këto masa t’i ndajmë me njerëzit. Tani, nuk po hyj tek të gjitha temat e pyetësorit, se ka tema që kanë të bëjnë me drejtësinë, ka tema që kanë të bëjnë me politikën e jashtme, por duke qenë se i kam ndjekur përditë e përditë me shumë interes reagimet në faqen time, të njerëzve, kur është bërë çdo ditë postimi i të dhënave mbi sa njerëz e kanë plotësuar pyetësorin, thjesht po prek dy apo tre aspekte.

Janë një pjesë që thonë, “pse u kujtuat tani”? a thua se procesi qeverisës është një proces që ka një fillim, ka dhe një fund, si një shtëpi, që e fillon, e ndërton, e mbaron pastaj nuk ka më punë. Procesi qeverisës është një proces që nuk mbaron kurrë pavarësisht se sa vjet qëndron një qeveri dhe sa qeveri të tjera do vijnë mbrapa dhe fakti që ne në fillim të mandatit të tretë, hedhim këtë hap, nuk tregon që jemi vonë, por tregon që jemi shumë të dëshiruar që ta përmirësojmë sa më shumë procesin qeverisës dhe procesin e komunikimit dhe të marrëdhënies me njerëzit, e të krijojmë sa më shumë hapësirë për përfshirje dhe për bashkim. Ndarjet politike kanë krijuar hendeqe shumë të rënda në shoqërinë tonë prej shumë e shumë vitesh dhe është realisht një problem i rëndë i shoqërisë që për çdo gjë ndahet, por është një ndarje që shkon shumë thellë dhe projektohet deri në një fshat të largët deri dhe dy vëllezër nganjëherë, por dy fqinj pa diskutim, nuk i flasin njëri tjetrit se njëri thotë jam i majtë, tjetri thotë jam i djathtë. Njëri thotë jam socialist, tjetri thotë jam demokrat ndërkohë që problemet me të cilat ata përballen që të dy, sapo të hapin derën e shtëpisë nuk janë probleme socialiste, nuk janë probleme demokratike. Janë probleme të jetës së përditshme, siç është problemi i shërbimeve, problemi i investimeve, problemi i mjedisit, të gjitha janë probleme të përditshme të përbashkëta.

Një tjetër objeksion po themi është, “pse nuk bëni referendume”?  Këto nuk janë çështje referendumesh, këto janë çështje vendimmarrjesh të qeverisë. Referendumet mund të bëhen për çështje që kanë të bëjnë me ndryshimin e Kushtetutës kurse këto janë çështje të vendimmarrjes së qeverisë. Disa të tjerë thonë, “pse nuk vini në pyetësor problemet reale” dhe kur thonë problemet reale thonë, “pse nuk thoni a duhen këto taksa, pse nuk thoni a duhet”. Tani, e para ky është një ushtrim që ne e bëjmë për herë të parë dhe patjetër që vitin e ardhshëm do ta bëjmë duke nxjerrë dhe disa mësime nga kjo herë e parë, duke mësuar edhe nga të gjitha hallkat dhe duke mësuar nga dëgjimi i njerëzve, por që është e sigurt që sido që të vijë puna, nuk mund të vësh në një pyetësor për diskutim vendime që janë shumë të qarta, nuk ka dilema. Nëse një taksë mund të ulet, është qeveria e para që e ul, nuk ka qeveri në botë, nuk ka kryeministër në botë që do të rrisë taksat për qejf. Ashtu sikundër, “pse nuk vihet në pyetësor, sa duhet të rriten rrogat”? Por këtë nuk mund ta vendosim me pyetësor, sepse nëse do të më pyesnit mua se sa do doja unë të ishin rrogat, patjetër do thoja dhjetëfishi i atyre që janë. Por a mundemi? Nuk mundemi. Sepse nëse rrogat do të rriteshin me dëshirë e jo duke u bazuar tek mundësitë, atëherë pyetja është shumë e thjeshtë. Pse Italia që është fuqia e pestë apo e gjashtë ekonomike e botës, ka problem t’i rrisë, t’i bëjë 10 mijë euro për të gjithë. Po gjermania pse nuk i bën 30 mijë euro për të gjithë? Meqë për ne u dyfishokan, vetëm duke dashur ti dyfishosh, atëherë hajde, pse nuk i bëjnë ata. Nuk duan? Absolutisht që duan dhe po kështu edhe më e vështirë për pensionet, që do të thotë që këto janë tema që janë në vëmendjen e çdo qeverie dhe këtu nuk ka diskutim. Nuk është një dilemë kjo për asnjë, as për mua, as për asnjë anëtar të qeverisë, për askënd tjetër që a duhet të rriten apo nuk duhet të rriten rrogat dhe i kemi rritur e do vazhdojmë t’i rrisim sa herë që na krijohet mundësia më e vogël për t’i rritur dhe ç’do me thënë të krijohet mundësia më e vogël? Do të thotë të rrisim të ardhurat. Ç’do me thënë të rrisim të ardhurat? Do me thënë të punojmë më shumë, të krijojmë më shumë punë përmes investimeve, të mbledhim më shumë taksa, jo duke rritur taksat por duke zgjeruar bazën e atyre që paguajnë dhe pastaj të kemi mundësi të shpërndajmë më shumë. Nëse nuk kemi të parën, nuk mund të bëjmë dot të dytën.

E fundit për këtë pjesë, që të mos e bëj monolog, është që unë çdo gjë e kuptoj por të thuash që “nuk dua të më pyesë qeveria, pse të na pyesë, kjo është lojë…”, kjo mund të jetë çdo gjë, por është e sigurt që kjo është hera e parë që qeveria bën, qeveria në Shqipëri, jo e jona, bën një hap kaq të madh drejt njerëzve, duke i çuar në çdo shtëpi një numër pyetjesh për një numër vendimmarrjesh që do të jenë ose nuk do të jenë sepse nëse njerëzit do të thonë për të gjitha jo, nuk do të jenë, vendimmarrjet e rëndësishme të këtij viti dhe vendimmarrje që do të reflektohen dhe në buxhetin e vitit të ardhshëm, nëse janë me atë pjesë që kanë efekte financiare. Pra këto janë vendimmarrjet tona. Ne për këto kërkojmë mendje nga njerëzit. Ne nuk është se nuk i kemi votat që të bëjmë një zgjedhje por nuk duam ta bëjmë zgjedhjen sepse kemi dyshimet tona. Është shumë e thjeshtë. Kemi dyshimet tona dhe duam të marrim më shumë opinionin e njerëzve dhe duam që mundësisht, kur ti marrim këto vendime, të jetë opinioni i shumicës dhe duke qenë se janë çështje jo politike, në sensin partiak. Duke qenë se janë çështje për të gjithë shtresat, duke qenë se janë çështje të shprehura për të cilat shprehja bëhet komplet anonimisht, ne mendojmë që lirisht do të shprehen të gjithë ata që do të shprehen, do të shprehen lirisht, nuk do të ndahet kjo punë që do shprehen socialistët e nuk do shprehen demokratët, qoftë dhe për të thënë jo.

Tema janë të gjitha tema njerëzore, janë tema të jetës së përditshme e të tilla duam që të jenë gjithmonë temat e këshillimit kombëtar dhe këtë praktikë duam ta kthejmë në një praktikë të qeverisjes në mënyrë të përvitshme, për ta pasur shumë më afër komunikimin me njerëzit, për të bashkuar më shumë e për të ndarë sa më pak me politikën tonë. Se kur vjen puna në Kuvend, është e pamundur, është faktikisht e pamundur, aq më tepër tani që është komplikuar akoma më shumë situata se tani është bërë një gjë që askush nuk e imagjinonte disa kohë më parë dhe gara është bërë shumë më e egër por jo në kuptimin e argumenteve por në kuptimin e kapërcimit të normave etike, në kuptimin e kapërcimit të çdo lloj kufiri dhe në kuptimin e braktisjes së terrenit ku njerëzit jetojnë dhe ku njerëzit kanë problemet e tyre të përditshme. Nuk bëhen debate për gjërat e jetës së tyre të përditshme, bëhen debate “kush je ti e kush jam unë, kush ka vjedhur më shumë”.

Mua më vjen shumë mirë që përtej gjithë problematikës së kësaj që po ndodh në Kuvend me atë komisionin, të paktën u krijua një mundësi për ata që duan të dëgjojnë e duan të shikojnë që e vërteta është diçka krejt tjetër, por nuk po flas më gjatë për këtë se mezi po pres të shkoj nesër, kështu që po nuk patët ndonjë punë më të mirë për të bërë, mos e humbni nesër.

Faleminderit!

* * *

– Jam mjeke stomatologe, e dypunësuar, formulari më ka ardhur në shtëpi, por nuk kam gjetur kohën për ta plotësuar.

Kryeministri Rama: Nuk ke asnjë faj, ke dy punë, kjo është e treta.

– Jam dhe nënë e një fëmije

Kryeministri Rama: Paske tre punë, se nuk po llogarisim atë punë që nuk po e llogarisim, atë punën me burrin. Nuk ka urgjencë, të gjithë duhet të marrin kohën e tyre, nuk është diçka urgjente, por ne kemi menduar që gjatë gjithë marsit do presim që të na kthehen pyetësorë. Numri në fakt i kthimeve është shumë i lartë. Do të thuash diçka tjetër?

– Jo nuk do thoja gjë tjetër, thjesht unë premtoj që do e plotësoj sa më shpejt, kaq.

Kryeministri Rama: Jo, nuk deshëm premtime. Numri është përtej parashikimeve tona, i kthimeve, por duke qenë se ka pasur shumë kthime në fillim, me çfarë ne prisnim, atëherë ne do vazhdojmë të presim dhe periudhën e muajit mars. Kështu që me qetësi dhe me gjithë kohën në dispozicion, një pyetje i përgjigjesh sot, një nesër, një pasnesër, nuk ka problem. Por mund ta plotësosh edhe online direkt, që atë pyetësorin fizik ta plotësojë dikush që është më i moshuar në shtëpi.

– Përshëndetje! Së pari ju falënderoj që dëgjesën e keni nisur nga ne, nga qyteti i Durrësit. Së dyti dhe më kryesorja është që na keni bërë pjesë të..

Kryeministri Rama: Po jam deputet në Durrës unë.

– Patjetër, na erdhi dhe ne rasti që të jemi të parët tani për gjërat që kemi interes dhe rëndësi dhe së dyti ju falenderoj që na keni bërë pjesë të bashkëqeverisjes duke na bërë dhe ne që të marrim vendime bashkë me ju për të mirën tonë dhe të komunitetit. Kam një pyetje, në fakt kur e kam plotësuar e kam plotësuar online sepse në shtëpi kanë qenë të tjerë ata që e morën zarfin dhe e çuan tek posta. Isha dyshuese tek një pyetje. I takon drejtësisë, është pyetja numër 10. Ju i pyesni shqiptarët nëse gjyqtarët dhe prokurorët  që ende nuk e kanë kaluar procesin e vettingut duhet të pezullohen automatikisht nga sistemi i drejtësisë dhe kjo për arsye nëse vendimmarrjet e tyre janë haptazi në kundërshtim me ligjin. Kam një pyetje, ose një dyshim në lidhje me këtë. Ne si qytetar kemi qenë shumë besimplotë ndaj procesit të vettingut dhe të reformës në drejtësi. Si do ta anashkalojmë këtë, si do ti pezullojmë ne këta aktorë të gjyqësorit dhe pa një procedurë, pa një hetim më të thellë? Kjo është pyetja ime.

Kryeministri Rama: Faleminderit! Në fakt, kjo temë prek një nerv shumë të ndjeshëm, sepse është shumë e qartë që gjithmonë e më shumë njerëz ndihen të mërzitur me punët e drejtësisë. Ndihen të mërzitur dhe unë e mirëkuptoj këtë mërzi sepse mbase në momentin kur filloi reforma e në momentin kur vettingu mori formë, u krijua një pritshmëri jashtëzakonisht e lartë dhe një ide që kjo do të ndodhte të nesërmen. Mirëpo ndërkohë, këtu bëhet fjalë për të ngritur shtyllën kurrizore të një sistemi demokratik dhe shtyllën kurrizore të një shteti që funksionon, duke respektuar liritë e të drejtat e njeriut, në një vend që nuk ka pasur kurrë drejtësi. Drejtësi ka pasur edhe në sistem drejtësie me kuptimin goxha të mirë të fjalës edhe pse jo natyrisht një sistem drejtësie demokratik, ka pasur edhe në perandorinë otomane, por jo në periferitë ekstreme të saj. Ndërkohë që, në vendin tonë nuk ka patur kurrë një sistem drejtësie që të ketë një traditë të vetën dhe që të funksionojë tradita për sistemin që duam të ndërtojmë. Në komunizëm kishte një sistem drejtësie që ishte me kokë poshtë, ndërkohë që vendet të cilat ne i shohim me zili dhe gjykatat që ne i shohim me zili nëpër vendet e Bashkimit Europian, në ato të krahut perëndimor natyrisht se të tjerat janë më të reja, por dhe ato kanë pasur një pjesë e tyre traditë drejtësie, kanë  pasur gjykata që të jepnin drejtësi, kur ne nuk kishim shtet fare. Pra gjykata që i jepnin drejtësi individit në raport me çështjet e veta të përditshme dhe gjithmonë duke bërë dallimin, se nuk flasim për drejtësi të një shteti dhe sistemi demokratik. Kjo do të kërkojë kohën e vetë. Nuk bëhet dot sepse dua unë, që dua më shumë nga të gjithë. Nuk bëhet dot sepse duam ne, që duan të gjithë patjetër, por kjo kërkon kohën e vetë. Vettingu po bën një punë që nuk u bë kurrë më parë duke nxjerrë nga sistemi një llum shumë të madh. Nuk është perfekt, bëhen në proces gabime? Me siguri bëhen, por në tërësinë e vet një llum shumë i madh por del jashtë, por ka akoma shumë llum për të nxjerrë sepse ka akoma shumë gjykatës, shumë prokurorë që duhet të kalojën procesin e vettingut dhe ata ndërkohë e dinë shumë mirë që nuk e kalojnë dot vettingun, se e dinë vetë. Kush ka bërë krime, edhe pse nuk është kapur, i di krimet që ka bërë. Kush ka keqpërdorur pozicionin e gjykatësit e të prokurorit për tu pasuruar, e di vetë shumë mirë dhe nuk pret vettingun pro ama deri ditën kur vjen vettingu, kap çfarë të kapësh e të gjithë jemi dëshmitarë të disa vendimeve, rrugës, që kanë tronditur opinionin publik. Të gjithë jemi dëshmitarë. Ato kanë qenë vendime që e kanë cënuar shumë këtë besim të ri tek drejtësia, pikërisht sepse njerëzit presin tani që nuk do ketë më nga ato probleme, por nuk është kështu. Megjithatë, ajo që ne kemi shkruar këtu, pyetja është e thjeshtë. Nuk është çështja të përjashtohen pa u hetuar. Çështja është që deri në momentin kur të përfundojë hetimi, ata të mos e ushtrojnë dot detyrën, pra të pezullohen e të pezullohen nga të njëjtat institucione, siç ndodh sot, jo të futet dikush tjetër, por ama në momentin kur ti në sallë liron vrasësit e një polici, e dy policëve e nuk e di sa ishin apo se nuk i kam tani parasysh dhe nuk dua tani ta lidh thjesht me një apo disa raste, atëherë ti nuk mund të vazhdosh të nesërmen e të pasnesërmen të gjykosh pa të ardhur, pa u pezulluar, deri sa të sqarohet pse e bëre këtë gjë e nuk janë vetëm këto shkelje, që janë shumë flagrante, por ka dhe shkelje të tjera që nuk i zënë ekranet. Rrëmbehet prona e tjetrit ditën për diell. A mendoni ju që të ketë gjykatës që të shkosh ti kërkosh, të shkosh ti thuash dua të martohem e të të thotë, “po mir merr dy gra, të japim dhe një grua tjetër”? E në rastin konkret, ti shkon e i thua gjykatësit, “unë pretendoj 50 hektar tokë”, e gjykatësi thotë “merr 250”. Ndërkohë që ti dokumentet i ke për 50. Po si i merr këto 250? Se ato janë shtet të gjitha, hajde se po ja marrim shtetit dhe pastaj kuptohet që gjykatësi ti jep ty por sigurisht që ti pastaj do t’ia japësh atij, do marrësh të tuat e ato që janë të tuat do ia japësh atij. Tani për këto po flasim e në raste të tilla po ju them ka në mënyrë të vazhdueshme që cënojnë të drejta pronësore private, shtetërore, që cënojnë të drjeta njeriu, që cënojnë dhe hapin plagë të vjetra dhe pyetja këtu është kjo.  Tani, pse ne në këtë rast kërkojmë mendimin e qytetarëve? Sepse mendimi i qytetarëve ne na e forcon pozicionin tonë, se nëse edhe qytetarët në shumicë mendojnë të njëjtën gjë, edhe kur konfrontohemi me partnerët tanë, u themi të lutem shumë, ky nuk është thjesht mendimi ynë. Këtë vendim ne e kemi marrë edhe në bashkëpunim dhe duke dëgjuar dhe njerëzit e këtij vendi. Njerëzit e këtij vendi kanë të drejtën e tyre absolute që të dëgjohen nga ne por natyrisht që nëse i dëgjojmë ne, do i dëgjoni dhe ju. Nuk është për tu fshehur nga vendimmarrja, por është për t’i përfshirë të gjithë. Është puna që ta përdorim politikën për të bashkuar se politika nuk ka lindur për këtë gjë që e shohim ne përditë të ndodhë në Shqipëri. Çfarë është në fund të fundit? Është mundësia që na jepet si njerëz që bashkë të zgjidhim gjëra që vetëm nuk i zgjidhim dot, kaq e thjeshtë është kjo. U bë gjithë ajo protestë tek 5 Maji? U mblodhën ato banorët athe? Në fillim ishin shumë më tepër, erdhën, morën sqarime, ose vajtën më saktë, një pjesë e kuptuan që nuk ishte fjala për ti hedhur në rrugë, fjala është që do prishen të gjithë ato banesa të vjetra, ata që janë me letra sigurisht që do të marrin të gjithë atë që u takon si pronar, ata që janë pa letra fare do shkojnë me qera e do tu jepet një shtëpi e re,  po aq sa e kishin shtëpinë që ju prish. Pse bëhet e gjithë kjo? Jo për të ndërtuar pallate privatët. Kjo bëhet sepse shteti do të ndërtojë një lagje të re, ku do ketë komplet standarde të tjera e ku gjithë ata njerëz nesër do thonë po ne c’punë kishim që vonuam këtë punë qoftë dhe dy muaj dhe u morëm me protesta. Por pse e kujtoj këtë? Sidoqoftë ata u mblodhën sepse tek e tek nuk i dëgjonte njeri. U bënë disa, erdhën, u dëgjuan. Një pjesë kuptuan dhe firmosën kontrata. Një pjesë nuk kuptuan, vazhduan, ama bënë politikë. Nuk po them këtu që i futi ky apo ai se nuk po flas për këtë pjesë. Kështu që sa më shumë të bashkohemi mes nesh kur duam të arrimë një qëllim aq më shumë mundësi kemi që ta arrijmë qëllimin. Kjo është ideja.

“Këshillimi Kombëtar” nuk është diçka edhe kaq e rënë nga qielli sepse që në 2017, ne thamë që nuk kemi mor vlla aleat këtu në këtë mes. Kë të kesh këtu? E shikoni çfarë bëhet atje? E keni dëgjuar ju që Saliu i thotë Lulit ato që Lulit ia kemi thënë ne. Luli i thotë Saliut, ato që Saliut ia kemi thënë ne. Domethënë të dy ata tani po thonë të vërtetën për njëri – tjetrin, domethënë që ne kemi thënë të vërtetën për ata të dy, është shumë e thjeshtë. Ikën gjithë këto vite. Tani, ata që paska gënjyer deri më tani për njëri tjetrin, pse po thokan të vërtetën tani për miletin? Jo, ata vazhdojnë punën e tyre, ta hajë kush ta hajë. Se përmendi faktin që jam i Durrësit dhe si deputet i Durrësit tani, këtu është dhe fushatë, tani mund ta ma thoni mua pse janë duke thënë të vërtetën ata? Dhe pse nuk po bëjnë të njëjtën gjë? Sikur ky kandidati që kanë këtu ata, nesër do tu dali ndryshe, do tu thonë atij ekzatësisht gjërat që ju i thoni këtyre kandidatëve sot. E njëjta gjë. Deri dje ai ishte Luli i babës së vet, sot është Lul brava, mbaroi filmi. Kaq. Nuk e di si e kanë këta këtu, dy burra janë këta. Imagjino. Që këtu ka mbaruar për mua. Të jesh në Durrës e të kesh mundësi të zgjedhës midis tre vetave ku dy janë burra, po ta kesh mendjen në vend do zgjedhësh atë që është grua, se nuk do shkosh me ata dy bura. Për çfarë? Që të dëgjosh nesër se kush është dryni e kush është brava? Kështu që ata le ti zgjidhin vetë ato problemet e tyre por me Durrësin nuk kanë pse ngatërrohen. Edhe Durrësi nuk ka pse ngatërrohet. Dhe këtë ua them dhe atyre që nuk votojnë për ne, për mua, për qeverinë, këtu nuk është fare votë për mua as për qeverinë. Këtu është votë shumë e thjeshtë fare, se këshilli bashkiak është aty, është në punë këtu është një votë shumë e thjeshtë. Dy burra që këtu kanë qenë ata. Po të ishin kaq të zotë do kishin shkëlqyer këtu. Njihni ndonjë? Ose dhe mund ti njihni si bashkëqytetarë por e kam fjalën, dy burra dhe një grua që ka pasur kohën ta tregojë që është një person që e meriton mbështetjen e qytetarëve të këtij qyteti sepse kur ra tërmeti, shkoi shtëpi më shtëpi, shkoi ditën dhe natën dhe po mos kishte qenë Ani këtu, nuk do kishte qenë e mundur që të arrijmë të bënim ato që bëmë. Tani për politika të mëdhaja e për luftëra të mëdhaja, mjafton Tirona. Durrësi ka nevojë për punë, dhe aktualisht sot, domethënë kemi filluar aktualisht, po punojë me Anin për një projekt të madh për gjithë pjesën e plazhit të Durrësit, që ti bëjmë një transformim të madh si vazhdë e transformimit që do ndodhë me portin por në këtë rast me fondet tona. Kemi filluar me rrugët, me sistemimet nëpër lagje. Do bëjmë shumë gjëra të mira, kështu që nuk besoj se ia vlen ta zgjas këtu këtë sepse hyri pak si pykë kjo temë por kemi dhe një takim më mbrapa me të rinjtë, kështu që aty do mund të flasim më lirisht për këtë se këtu doja vetëm të merreshim me Këshillimin Kombëtar.

– Përshëndetje! Në radhë të parë ju përgëzoj për nismën. Që ditën e parë që u njoha me pyetësorin, ajo që më bëri më tepër përshtypje ishte si ishte nisur ky pyetësor sepse pyetja e parë kishte të bënte me familjen dhe më konkretisht për nënat me shumë fëmijë dhe sinqerisht më erdhi shumë mirë pasi për mendimin tim të mirë ujdesesh për fëmijët minoren do të thotë të jesh e punësuar me kohë të plotë, madje jo me kohë të plotë 8 orësh pre 24 orëshe. Ju shtroni pyetjen nëse duhen mbështetur nënat me tre apo më shumë fëmijë. A mund të më sqaroni ju lutem nëse bëhet fjalë për nënat pa bashkëshortin apo për familjet me të dy prindërit?

Kryeministri Rama: Faleminderit! Së pari njëherë kemi bërë besoj unë jo aq sa do donim, hiç fare sa do donim, mbase jo  aq sa duhet për gjithë këtë periudhë kohe që kemi pasur por kemi bërë jashtëzakonisht shumë në krahasim me nga jemi nisur, për të mbështetur fëmijët më të vegjël, duke filluar që bebet, që me bonusin e bebes që e trashëguam nga qeveria e mëparshme 50 mijë lekë të vjetra dhe 50 mijë lekë të vjetra, të cilat i shkonin bashkive dhe në një pjesë të tyre nuk i jepnin, ose qeveria nuk ia çonte fare, e më kujtohet atëherë që ishin nja 5,5 milionë borxh që ne i shlyem atëherë, – duke kaluar në një skemë komplet tjetër. E mori qeveria direkt e çoi 400 mijë lekë me fëmijën e pare, 800 mijë lekë me të dytin dhe 1,2 milionë me të tretin, të katërtin e me radhë. Ndërkohë sistemi është i tillë që del nga materniteti bashkë me çekun e bebes në dorë për të mos patur burokraci. Po kështu, kemi bërë sa kemi mundur për kopshtet, shkollat etj. Kemi futur tani me buxhetin e këtij viti një diferencim, duke dyfishuar ndihmën ekonomike për nënat e vetmuara dhe të papuna. Tani duam të shkojmë pak më larg dhe duam të shohim se çfarë mund të bëjmë me nënat me tre fëmijë e më shumë, pavarësisht nëse janë në punë apo nuk janë në punë, por duam ta marrim si vendim dhe nuk është një vendim i lehtë për t’u marrë. Pasi disa thonë që kjo duhet për të gjithë. Dakord, shumë mirë duhet për të gjithë, por nisemi dhe nga mundësitë që kemi. Kështu që, ideja është për nënat me tre fëmijë e më shumë, pavarësisht nëse janë me bashkëshortin ose nëse janë pa të. Pastaj do të duhet të bëjmë  një kategorizim, se tjetër është një nënë me tre fëmijë, që bashkëshortin e ka të pasur, biznesmen dhe tjetër është një nënë me fëmijë, që bashkëshortin e ka mësues. E natyrisht, bëhet fjalë për fëmijët minorenë, nuk bëhet fjalë për fëmijët 30 vjeç që e çojnë nënën tek dera të thotë “aman më gjej një punë për çunin, por e dua polic”.

-Mos ndoshta kjo ndihmë do të ishte më e drejtë e fokusuar tek familjet, meqënëse ju thatë se do të kategorizoni këto familje, por le të jenë ata që do të vendosin nëse do ta përfitojnë këtë ndihmë burri apo gruaja.

Kryeministri Edi Rama: Ja pra nuk janë pyetje që i kemi vënë kot, sepse janë disa që thonë “nuk keni ndonjë punë tjetër ju?” Këto i kemi bërë sepse këto debate ne i kemi me këto vendime dhe prandaj edhe pak nga halli lindi kjo ide që të pyesim njerezit më mirë. E sa më shumë të jesh në këtë detyrë që jam unë, kuptohet në rast se ke dëshirë të përmirësohesh, aq më shumë kupton se ka edhe më shumë për të mësuar në mënyrën se si shkon drejt vendimmarrjes dhe garancia më e madhe në këtë rast për këto lloj vendimesh janë njerezit. Si thonë kinezët, “një mendje hiç mendje, dy mendje, gjysëm mendje, tre mendje, një mendje”, dmth sa më shumë të pyesësh, aq më mire, kur ke dilemë, nëse kur nuk ke dilemë mund ta marrësh vendimin dhe është përgjegjësia jote ti dalësh për zot. Unë nuk po them mendimin tim në këtë rast se i bie të ndikoj ata që merren me pyetësorin se unë nuk kam dalë të bëj fushatë “thoni po për këtë dhe thoni jo për këtë”. Sigurisht unë kam opinionet e mia aty, por do të respektojmë çdo opinion edhe në qoftë se opinioni i Jo-së do të jetë kundër një Po-je time dhe anasjelltas sepse ka aty që unë jam dhe për Jo.

-Pyetja ime është tek pasaporta e vaksinimit. Na kërkohet tek pyetësori që të përdorim në ambiente publike, pasaportën e vaksinimit. Në shumë vende europiane po i heqin këto. Mos jemi vonë për këtë?

Kryeministri Edi Rama: Shumë po i heqin, shumë s’po i heqin. Ka dhe një teori në këtë mjedis debati që mund të ketë prapë edhe një valë tjetër, prandaj mendoj që është koha e duhur për ta ndarë mendjen. Sepse është dilemë dhe kjo, që disa po i heqin, por ka shumë që nuk po i heqin. Tani ta ndajmë përfundimisht sepse kjo është dhe një çështje që kërkon dhe investim energjish dhe njerezish, do një program të vetin dhe ajo. Se të thuash që “këtu s’mund të vijë njeri, po nuk pati pasaportën e vaksinimit”,  që në atë moment këtu duhet të shtohen forcat, – kur them “këtu” nënkuptoj çdolloj mjedisi publik, – që të kontrollojnë, që kjo të zbatohet. Pra, opinion është i ndarë, mbase nuk është i ndarë fare, por ta shikojmë.

-Këshillimi Kombëtar do të vazhdojë me pyetje të tjera apo vetëm me këto pyetje?

Kryeministri Edi Rama: Duam ta bëjmë çdo vit në fillim të vitit për një pjesë të rëndësishme të vendimarrjeve të atij viti, për të cilat ne kemi dilemat tona.

-Na është kërkuar të japim opinionin tonë për legalizimin e kanabisit. Unë jam përgjigjur pozitivisht, por si prind kam një pyetje. Çfarë mekanizmash mbrojtës do të përdori qeveria që kjo të mos përdoret për qëllime të tjera, përvecse mjeksore?

Kryeministri Edi Rama: E para, dilema këtu është për vendimin për kanabisin mjeksor, jo  legalizimin total, edhe pse një shkollë e tërë mendimi thotë që kush legalizon, zgjidh në një masë dërrmuese problemin e ilegalitetit, ose aktiviteteve ilegale të paligjshme. Por nuk jemi tek kjo. Edhe unë kur jam pyetur më përpara për legalizmin e kanabisit kam thënë që është diçka që do t’i vijë koha, por nuk jemi në atë moment sepse kemi patur gjithë hallet që kemi patur. Sot ky është një vendim që ne e diskutojmë brenda nesh. Duhet të keni parasysh se pavarësisht se çfarë thonë njertezit, vendimarrjet tona janë vendimarrje që diskutohen shumë brendapërbrenda, nuk janë vendimarrje që çohem unë një ditë dhe them “o burra këtej”. Këtu bëhet fjalë për kanabisin mjeksor, i cili në radhë të parë zhvillohet në mënyrë shumë të kontrolluar. Nuk është një aktivitet që u legalizua dhe o burra të bëjnë ç’të duan. Jo, zhvillohet në mënyrë shumë të kontrolluar me subjekte të licencuara në mënyrë shumë të kontrolluar, me impiante që ngrihen dhe janë të monitoruara 24 orë në 24, me kamera sepse interesi i këtij aktiviteti është eksporti, nuk është se këtu, në rast se do ta legalizojmë do të bëhet prodhimi por nënproduktet si fillim do të nxirren në fabrika që janë jashtë.

Eksporti është një eksport farmacie, nuk është eksport domatesh dhe çdo gjë ëhstë e monitoruar. Kështu funksionon. Nuk është se ti mund të mbjellësh kanabis dhe të shkosh me trastë, “kush do ta blejë për mjeksi”. Kjo është një pjesë e ekonomisë që lejon punësim me rroga shumë të mira për shkak së është një aktivitet që bëhet me teknologji innovative, krijon premisa të mira, se mund të ishin shumë më të mira disa vite më parë, por sot nuk është diçka që po e bëjmë ne, ose jemi nga të parët që po e bëjmë. Sot e kanë bërë shumë, edhe këtu në rajon, edhe jashtë rajonit shumë vende i kanë hyrë kësaj rruge. Nuk ëhstë se tregu është bosh. Ka goxha aktorë në treg, si shtet. A duhet të jemi dhe ne apo jo? Edhe në këtë pikë kemi dilema. Ka edhe pro, edhe kundër. Por përsëri, kjo është diçka që më mirë ta thonë njerezit se sa e do në këtë moment shoqëria këtë hap. Është një hap i guximshëm, jo dhe aq i guximshëm sa do të ishte disa vite përpara, por prapë i guximshëm sepse ka ato si të thuash përgjegjësitë, por ka dhe goxha të mira për ekonominë. Kurse pjesa e fëmijëve nuk hyn fare sepse siç e thashë nuk është një aktivitet që u legalizua dhe të gjithë mund ta bëjnë. Është shumë strikt, në zona të kontrolluara me rrethime specifike, sepse gjithcka është e monitoruar, sepse nga monitorimi bëhet eksportimi, sepse nëse fabrika në Gjermani apo në Suedi apo në Kkanada apo në Izrael do të thotë do ta blej, do të shohë nga e ke nxjerrë dhe nga e ke nxjerrë do të thjotë të shohë ekzaktësisht vendin ku është kultivuar që do të thotë që vendi ku është kultivuar të jetë një laborator i madh, por superteknologjik dhe supër i sigurtë se ndryshe nuk funksionon.