Miq! Është një nder kaq i madh për mua që, kaq shpejt, pas marrjes së detyrës si Kryeministër, gjendem këtu me ju, në këtë qytet të madh, në këtë vend të madh, që kam mundësinë të reflektoj mbi sfidat që shtrihen përpara Shqipërisë dhe botës.

Gjithkush prej nesh mbart një forcë brenda vetes. Kjo forcë, për mua, ka qenë dëshira për ndryshim, bindja se kaq shumë ndryshim, për mirë e për keq, vjen përmes politikës, përmes diplomacisë e marrëdhënieve ndërkombëtare.

Ndihem krenar që jam udhëheqësi i vendit tim; i privilegjuar që e përfaqësoj atë dhe tejet i vetëdijshëm për përgjegjësinë time karshi së ardhmes, e cila, një ditë, do të jetë pjesë e historisë së vendit.

Historia ka rëndësi, miqtë e mi. Ne s’duhet kurrë të jetojmë në të, por, përherë, duhet të nxjerrim mësime prej saj.

Ky është një moment ndryshimi, moment shprese, moment mundësish, por ndryshimi nuk është i garantuar. Duhet kapur mundësia, që shpresa të përmbushet.

Unë i kuptoj të gjitha forcat që ju çuan këtu, qofshin politike, ekonomike, shoqërore e kulturore. Me gjithë sfidat e tij, ky është një vend i madh.

Unë besoj, megjithatë, se me shumë punë, përpjekje e përkushtim në ekip, edhe Shqipëria mund të bëhet një vend i madh dhe ju jeni pjesë e asaj çka e bën të tillë.

Ashtu siç mund ta dini fort mirë, vendi ynë ka kaluar kohë të vështira e, me shumë gjasë, më rraskapitësja prej tyre ka qenë diktatura komuniste. Shumë prej jush kanë dëgjuar për të, ndërsa të tjerë, ata më të moshuarit mes jush, mund t’iu kenë mbijetuar përvojave tragjike të asaj kohe.

Në vitin 1992, stuhia e gjatë, më së fundi, u shporr tutje, falë edhe vendosmërisë së qindra studentëve të rinj shqiptarë që u bënë zot të fatit të tyre, shumë prej të cilëve janë sot pjesëtarë të nderuar të kësaj bashkësie.

Shqipëria, megjithatë, do të përparonte më ngadalë drejt integrimit në botën e zhvilluar demokratike, sesa shumë prej qytetarëve të vet. Do t’i duheshin për këtë më shumë se 20 vjet.

Ne jemi mbajtur peng nga e kaluara jonë e, ndaj, duhet ta kuptojmë atë, duke kuptuar hezitimin e të tjerëve për të besuar se ne mundemi të ndryshojmë, duke kuptuar frikën e disave syresh se Shqipëria kurrë s’mund të jetë mirëfilli pjesë e një Evrope të lirë e demokratike. Ne kemi vetëdijen se mundemi, por duhet t’i bindim edhe të tjerët për këtë.

Po ashtu siç na u desh të bindnim popullin shqiptar se jemi në gjendje ta sjellim ndryshimin për të cilin ata kanë nevojë në vend, njësoj na duhet të bindim botën se mund ta jetësojmë atë ndryshim që do të na lejojë të zëmë vendin që na takon me të drejtë si një vend modern e i hapur në Evropën moderne, në zemër të botës.

Unë mendoj se zgjedhjet e 23 qershorit ishin një hap kuptimplotë që ndërmorëm në rrugën për të marrë atë vend që, me të drejtë, na takon. Ato përfaqësuan një shenjë shprese që shoqëria shqiptare i dha bashkësisë ndërkombëtare e një gur themeli në historinë tonë të kalimit në demokracinë reale. Në mbylljen e një epoke dhe çeljen e një të reje, zgjedhjet e vitit 2013 u konsideruan si “po aq domethënëse sa zgjedhjet e vitit 1992” nga Z. Arvizu, ambasador i botës së lirë, i një partneri strategjik të Shqipërisë dhe një vendi që, përherë, ka shërbyer si frymëzim e busull për Shqiptarët, Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Shumë shqiptarë që erdhën në botën e lirë me rënien e regjimit në fillimvitet ’90 u bënë shembuj frymëzues të integrimit të suksesshëm në botën e zhvilluar demokratike, pas shumë përpjekjesh të sinqerta që kërkuan shumë punë, kurajë e dinjitet.

Bashkësia shqiptaro-amerikane mbart në themelet e veta kujtesën, punën e mendimin e gjigantit të mendimit shqiptar, Arqipeshkvit Fan Noli; përpjekjet e një jete, pasurinë e gjuhës shqipe e përfaqësimin dinjitoz të kombit të një intelektuali me qëndrim të pakrahasueshëm me askënd, Faik Konicës; thesarin e njohurive të një morie studentësh e profesorësh të shquar që mbërritën në Shtetet e Bashkuara të Amerikës gjatë periudhës së egër diktatoriale. Këta individë lanë gjurmët e tyre në auditorët e një sërë universiteteve të njohura amerikane.

Në themelet e kësaj bashkësie gjendet edhe puna e dija e shumë të tjerëve që, sot, janë pjesëtarë të njohur të bashkësive amerikane në këtë vend e të cilëve iu desh të linin atdheun e tyre gjatë viteve të zymta të tranzicionit.

Dinamizmi unik që përcjell kjo bashkësi falë shumë shqiptarëve, në sajë të punës së palodhur e suksesit të tyre, qoftë në sipërmarrjen private apo në nivelet më të larta të institucioneve ndërkombëtare, është shembulli më i qartë se sa e suksesshme mund të jetë Shqipëria në rrugën e saj për t’u bërë një demokraci e zhvilluar.

Përulem me admirim përpara kësaj bashkësie, bashkësisë shqiptaro-amerikane, që është një thesar i vërtetë kombëtar.

Përkrah admirimit tim të thellë, dua të pohoj njëherazi gatishmërinë e zellin tim të plotë për t’ju bërë pjesë të këtij udhëtimi së bashku, me një frymë të re bashkëpunimi në këtë fillim të ri të mijëvjeçarit të dytë për Shqipërinë e pavarur.

Le të punojmë së bashku për ta shpëtuar ekonominë shqiptare nga një situatë shumë e vështirë e për ta sjellë në udhën e zhvillimit të qëndrueshëm e begatisë.

Të sjellim atë lloj begatie që do të shënojë një pikë kthimi nga rrjedha historike që ka shenjuar të gjithë brezat e emigracionit shqiptar, si një shprehje e ndarjes së detyruar në kërkim të mundësive më të mira e lirisë që vetë atdheu nuk iu ofron qytetarëve të vet.

Le të punojmë së bashku që t’ua sjellim juve e brezave të rinj Shqipërinë përmes projekteve të realizueshme e vizionare.

Le të punojmë që t’i sjellim Shqipërisë sa më shumë prej jush, jo më që ju të mund të mbështesni familjet në atdhe, të cilat, për shkak të keqqeverisjes e dështimeve të qeverisë ta kenë të vështirë të mbijetojnë pa përkrahjen tuaj, por si kontribues aktivë në ndërtimin e Shqipërisë së Gjeneratës Tjetër.

Le të punojmë bashkë që t’ju sjellim një Shqipëri, qeveria e së cilës punon sipas standardeve të mirënjohura ndërkombëtare e jo me rregulla që iu shërbejnë tekave të qeveritarëve të saj.

Le të bëjmë të mundur një Shqipëri ku studentët, kërkuesit e profesorët tanë të shkëlqyer në universitetet amerikane të gjejnë hapësirën që meritojnë.

Ky vend, që vlen çdo sakrificë tuajën dhe Gjenerata Tjetër Shqiptare nuk janë të pamundura për t’u arritur. Pa mendojeni njëherë, të shqiptuar këtu, fjalën “e pamundur”; jam i sigurt se ju tingëllon krejt e pakuptimtë. E pamundur s’është asgjë, ashtu siç është edhe thënia.

Sidoqoftë, një Shqipëri e tillë është e mundur vetëm nëse bashkohemi në një përpjekje të vetme. Unë nuk mundem ta bëj i vetëm. Qeveria ime nuk mundet e vetme. Ajo ka nevojë për skuadrën “Shqipëria” dhe, edhe pse jetoni këtu, ju jeni një pjesë madhore e kësaj skuadre.

Nga njëra anë, qeveria shqiptare duhet të marrë më shumë përgjegjësi sa i takon së ardhmes së shqiptarëve në mbarë botën.

Nga ana tjetër, shqiptarët në botë dhe kjo bashkësi dinamike, e pasur në kaq vlera dhe histori suksesi, duhet të  bëjnë më shumë për ta mbështetur vendin e tyre në sfidat e mëdha me të cilat pret të përballet në të ardhmen e afërt.

Shqipëria ka bërë një përparim domethënës gjatë këtyre njëqind viteve, kur i tërë rajoni përjetoi kohëra të vështira dhe luftëra të përgjakshme, që ne, shqiptarët, i përballuam me kurajë duke e hedhur secilën, në çdo kohë, me krenari pas krahëve, falë sakrificave të bashkatdhetarëve tanë, për të arritur në krye të një udhe të hapur që i mbledh së bashku të gjitha tokat shqiptare në Bashkimin Evropian.

Është tanimë koha që njerëzit tanë në diasporë, në këtë bashkësi, të vijnë në Shqipëri e të bashkëpunojnë me ide, me kontributet që ata vetë zgjedhin dhe me investime, që, le ta pranojmë, kanë munguar prej tyre në këta 20 vjet të gjatë.

Ka ardhur koha për këtë, në mënyrë që, së bashku, në një përpjekje të vetme, të konsolidojmë demokracinë tonë, të përmirësojmë sistemin tonë arsimor, të rindërtojmë ekonominë e rigjallërojmë jetën kulturore, të mbrojmë trashëgimin e kulturës sonë, ta promovojmë vendin e të rigjenerojmë shoqërinë tonë.

Kjo nuk duhet parë domosdoshmërish si një përpjekje në kuadrin e një patriotizmi idealist, por si një kontribut për të ardhmen e brezave tanë dhe begatinë e ndërsjellë.

Qeveria e re shqiptare është e angazhuar ta bëjë shtetin shqiptar një mbështetës aktiv e të vendosur të shqiptarëve që jetojnë, punojnë ose studiojnë jashtë vendit.

Unë besoj se një prej masave më të rëndësishme në këtë pikë do të jetë reforma e shërbimit tonë diplomatik, për ta shndërruar atë në një shërbim profesionist e dinjitoz dhe në një urë konkrete bashkëpunimi midis Shqipërisë dhe vendeve të tjera.

Ky duhet të jetë një shërbim diplomatik i cili mundëson kushtet e duhura për një dialog të vazhdueshëm me bashkësitë e shqiptarëve kudo në botë dhe një avokat energjik i interesave të tyre e nxitës i prosperitetit.

Qeveria e re do të propozojë projekte dhe nisma konkrete. Të njëjtën gjë do të mirëprisnim edhe prej jush. Ju inkurajoj të mendoni për të investuar në Shqipëri, me vetëdijen se qeveria do të ndërmarrë veprime të forta për të siguruar një mjedis ekonomik, i cili ofron garanci ligjore, transparencë dhe parashikueshmëri.

Ne jemi të përkushtuar për krijimin e një mjedisi ku zyrtarët e tatimeve dhe doganave nuk ngjajnë me sherifat e filmave të Perëndimit të Egër, por janë nëpunës të përgjegjshëm të shtetit në shërbim të investuesve dhe të angazhuar për suksesin e sipërmarrjeve të tyre.

Ka shumë gjëra për t’u bërë e që shfaqen para nesh. Shumëçka kemi nevojë ta bëjmë së bashku. Po, ne, shqiptarët, ushqejmë shpresa të mëdha, siç ka thënë Fan Noli, por këtë e bëjmë me vetëdijen se para nesh gjenden mundësi të mëdha. Asnjë prej tyre nuk duhet lënë të kalojë në këtë fillim të rishtë.

Një shekull më parë, shqiptarët, shumë prej tyre paraardhësit tuaj, anëtarë të nderuar të bashkësisë shqiptare në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, si motrat Qiriazi, por edhe mjaft të tjerë, njerëz punëtorë, me sakrifica të jashtëzakonshme, intelektualë të arrirë e sipërmarrës na lanë trashëgim shtetin e pavarur shqiptar.

Në këtë fillesë të re, ku fotografia e Atit të Pavarësisë na rri mbi kokë në çdo zyrë të shtetit, le të ndërtojmë një shtet të begatë.

Do të na duhet ta ndërtojmë duke shëruar plagë. Do të na duhet ta ndërtojmë duke i dhënë dorën njëri-tjetrit. Sidoqoftë, në çdo rast, duhet të jemi të ndërgjegjshëm se çdo gjë që arrijmë është shumë herë më e prekshme dhe më e mundshme sesa ajo çka ata, Shqiptarët e Pavarësisë, arritën.

Unë citova një prej presidentëve amerikanë. Dua të vijoj duke cituar një tjetër, atë më të famshmin e të gjithëve me thënien më të famshme prej të tërave.

Mos pyesni ç’mund të bëjë vendi juaj për ju. Pyesni ç’mund të bëni ju për vendin tuaj.

Kjo është gjithçka ju kërkoj. E dalloj nga vështrimi që keni në sy, e ndjej nga shpresa që mbani në zemër dhe e di, në qëndrofshi këtu apo ktheheni në atdhe, do t’ia bëni këtë pyetje vetes dhe përgjigjet tuaja do të na ndihmojnë të ndërtojmë Shqipërinë e gjeneratës tjetër. Ne e dimë që mundemi.

Ju faleminderit!

*Fjalimi i Kryeministrit Edi Rama në Këshillin Kombëtar Shqiptaro-Amerikan