Fjala e Kryeministrit Edi Rama në takimin me fermerë të Divjakës:

 

Shumë faleminderit për praninë tuaj dhe për mundësinë që na jepni për të bërë këtë komunikim, i cili është i rëndësishëm jo thjesht për të ndarë më ju kënaqësinë e gjërave që në pamje të parë, për këdo që nuk ka lidhje me sektorin dhe që nuk e njeh problematikën e fshatit, mund të duken gjëra absurde, sepse flasim për ujitje në një vend të pasur me ujë, flasim për kullim, flasim për gjithë këtë sipërfaqe tokë buke, tokë prodhimi, që sigurisht nuk ka nevojë thjesht vetëm për këto.

Të gjitha këto ishin problematika që duhet të ishin zgjidhur vite e vite më parë. Ishin situata që nuk duhet të trashëgoheshin, duke u rënduar në kurriz të familjeve fermerë, përkundrazi, as nuk duhet të ishin krijuar ndonjëherë.

Kjo për të të thënë nga ku e nisëm ne punën. Është mëse normale që gjithkush, në vitin 2016, në mes të Europës të kërkojë shumë më tepër e gjëra shumë të tjera, por si mundet të bënim më shumë, ndërkohë që na është dashur të përballemi me probleme jetike. Si mund ta çonin më tutje sesa kaq, në një hark kohor kaq të shkurtër për harkun e përgjithshëm të çerek shekulli, gjendjen dhe nivelin e prodhimit të bujqësisë, por edhe cilësinë e jetës të familjes fermerë, në radhë të parë pa pastruar llumin e mbledhur 20 e kusur vite në mungesë të plotë të shtetit në krah të familjeve fermerë dhe atyre që kanë gjithë jetën që japin e marrin këtu për të siguruar bukën e familjes, për të shkolluar fëmijët në kushtet e një jetimoreje të madhe, në kuptimin e të qenit fermer dhe të të qenit pa asnjë mbështetje nga shteti.

Nuk ka në fshat, në Bashkimin Europian ku ne duam të integrohemi, familje të varfra. Nuk ekziston varfëria në fshat, për arsyen e thjeshtë se fshati është burim ekonomik i fuqishëm jo për familjet që jetojnë aty, por për ekonominë kombëtare të vendeve të zhvilluara. Ka varfëri në fshat, aty ku nuk ka shtet që mbështet fermerin. Ka varfëri në fshat, kur njerëzit janë vetëm, në mëshirën e rrebesheve të shiut që përmbysin mundin e një viti. Ka varfëri në fshat, kur njerëzit janë vetëm, në pamundësi për të zhvilluar më tutje prodhimin e tyre. Kësaj varfërie, ne i kemi hapur një luftë frontale. Por kjo varfëri, e akumuluar në kaq shumë vite, nuk zmbrapset as për 2, as për 3 dhe as për 4 vjet, sepse është një varfëri që i ka rrënjët shumë thellë, tek një braktisje shumë e gjatë.

Ndërkohë faktet na japin të drejtë, sepse e nisëm nga a-ja, jo nga bishti. Dhe e nisëm nga a-ja, për të vendosur në kushte sa më të barabarta, të gjithë ata që kanë vullnetin të jetojnë me tokën dhe jo duke i shpenzuar ato pak para të buxhetit të shtetit, në raport me nevojat e bujqësisë, thjesht dhe vetëm për të pasuruar disa klientë partiakë, politikë, qeveritarë, çfarë të doni ju dhe duke i lënë të gjithë të tjerët në mëshirë të fatit.

Kjo vepër kaq e rëndësishme e kësaj periudhe është rezultat jo thjesht i faktit që ne u angazhuam për të pastruar, por edhe i faktit që ne reformuam sistemin e administrimin e shtetit në Shqipëri. E reformuam duke e shndërruar këtë territor këtu, nga një territor i copëzuar, me gjithë ata kryetarë komunash e njësi administrative pa mundësi financiare, që edhe kur kishin vullnetin më të mirë, nuk kishin çfarë të bënin ndonjë gjë të madhe, në një bashki të re, që është jo thjesht një bashki me një territor më të madh, por është një motor ekonomik që ka filluar të vihet në lëvizje, çka tregon edhe rezultati në fushë, i prodhimeve tuaja.

Ashtu si kundër mbështetëm dhe do të vazhdojmë të mbështesim lidhjen e zinxhirit nga fusha deri në treg, deri në eksport. Një zinxhir i këputur, ku çdo hallkë jetonte më vete dhe që ka padyshim një nevojë të forcohet shumë më tepër.

Nuk ka qënë e lehtë as reforma brenda reformës administrative e mënyrës sesi ne administrojmë ujin për vaditje dhe kanalet e kullimit. Kemi bërë një ndarje duke e afruar shumë më tepër pushtetin dhe shtetin tek fermeri, duke i dhënë përgjegjësitë e duhura bashkive, duke arritur të krijojmë  një harmonizim të punës me ish bordet e kullimit, që sot janë të përqendruara vetëm në 4 pika dhe gjithmonë e më shumë do të merren me çështje shumë më specifike të infrastrukturës vaditëse që kapërcejnë kufijtë e bashkive dhe duke i dhënë bashkive paketën më të madhe financiare të 25 viteve, të mbledhura bashkë, jo të krahasuara vit për vit, për ujitjen dhe kullimin. Një paketë, e cila nuk është mjaft, sepse kërkon të shoqërohet me mekanizma dhe me makineri.

Isha në një bashki dhe në mur pashë disa fotografi, ndër të cilat fotografinë e një personazhi politik dhe mendova, çlidhje ka ky me këtë zonë. I pyes dhe më thanë e kemi qytetar nderi, se na dhuroi një ekskavator të përdorur, që kishte dalë jashtë përdorimit tek Ministria e Bujqësisë. A e kuptoni se kush na ka qeverisur dhe si e ka qeverisur këtë vend! Një ekskavator i përdorur, që figuronte jashtë përdorimi tek Ministria e Bujqësisë, e ktheu në qytetar nderi!

Sot, ne jemi angazhuar për të pasur një flotë modernë, duke filluar nga qendra. 10 ekskavatorët e parë të rinj do të jenë në dispozicion të infrastrukturës magjistrale dhe pastaj, duke u shtrirë në çdo bashki. Shumë shpejt, bashkia juaj dhe bashki të tjera do të kenë ekskavatorë të fuqishëm, të rinj, për të vazhduar ta bëjnë në këtë punë në normalitet, pasi nuk do i lëmë llumrat të mblidhen dhe çdo 4 vite t’i kthehemi llumit.

Ne jemi të vetëdijshëm se përpara sesa të shkatërrohej gjithçka sistemi i ujitjes dhe kullimit ishte perfekt, por primitiv. Në kuptimin që nuk ishte një sistem hidraulik, nuk ishte një sistem i mbuluar etj.. Këtu në Divjakë, ne do të fillojmë përpara dhjetorit, investimin e parë modern në të gjithë territorin bujqësor shqiptar me një sistem ujitje hidraulik të mbuluar, ku administrimi i ujit për vaditje do të bëhet me çelës, në mënyrë që të mos ndodhë që të duhet apo jo, uji rrjedh dhe kur më vonë ke një nevojë më shumë për ujë, nuk ke aq sa duhet. Një administrim modern, siç e ka bota normale.

Pjesa kryesore e investimit do të shtrihet në Bashkinë e Divjakës dhe pjesa tjetër do të shtrihet më tutje në këtë zonë. Praktikisht është një investim që pothuajse 100% mbulon gjithë rrethin e Lushnjës.

Sigurisht nuk mund t’ju themi se tani që po bëjmë edhe këtë “çudinë e madhe” – se u kthye në çudi ngaqë nuk bëhej, edhe pse është gjëja e parë që duhet të ndodhte dhe debati nuk duhet të mungonte kurrë, – çohuni në këmbë dhe brohorisni për partinë, sepse ne bëmë mrekulli. Sepse, nga ana tjetër, ne jemi shumë të vetëdijshëm që pavarësisht se kemi rritur buxhetin e bujqësisë, brenda mundësive, në fakt është një buxhet shumë më i madh se çfarë ishte, pavarësisht se kemi vënë në dispozicion edhe skema përfitimi të kombinuara të buxhetit të shtetit me fonde të Bashkimit Europian, po të marrim të gjitha nevojat e familjeve që jetojnë me tokën dhe të projektojmë një rritje buxheti për bujqësinë në vite, neve na duhen 50 vjet që t’i përmbushim gjithë nevojat.

Por nuk mund të presim 50 vjet. Duhet të vëmë në dispozicionin tuaj, një mundësi financiare shumëfish më të madhe sesa buxheti i shtetit dhe t’ju bëjmë juve, përfitues të financimeve me interes të garantuar nga shteti, me interesa shumë të ulëta, pra, një para të lirë për ju nga bankat. Sot për sot, ju e dini shumë mirë, një familje apo një grup familjesh fermerë nuk mund të shkojë në bankë, sepse nga pikëpamja komerciale llogaria nuk del dhe jo vetëm juve, por as fermerëve francezë. Duhet gjithmonë shteti mbrapa.

Atëherë, ne kemi krijuar një fond garancie shtetërore. Një pjesë të parave për mbështetjen e fshatit i kemi vënë në këtë fond garancie për bankat. Kemi negociuar me Bankën Europiane për Rindërtim dhe Zhvillim, që të bëhet dhe ajo palë dhe kemi sot, kontratën me 6 banka të nivelit të dytë për të financuar projektet tuaja. Shumë që mund të kapim në 3 vit është 300 milionë euro, që është 5 herë më shumë se buxheti vjetor, duke i përmbledhur të gjitha. Por, nëse marrim atë që ne sot shpenzojmë si shtet direkt për t’ju mbështetur juve, është 15 herë më shumë.

Ajo që na duhet është një bashkëpunim midis Ministrisë së Bujqësisë, ekspertëve të Ministrisë së Financave dhe bashkive. Duhet të kalojmë në një fazë ku ato që ishin deri dje drejtoritë e bujqësinë të kthehen në struktura ekselence, për të projektuar politikat e zhvillimit, për të mbështetur politikat rajonale të zhvillimit dhe për të mbështetur bashkitë, që duhet të jenë vendi ku ka një drejtori të mirëfilltë ekspertësh, të cilët dinë se si shkruhet një projekt, si aplikohet për një kredi me interes të favorshëm për fermerin, apo si merret para nga BE dhe organizmat e tjera, sepse para nuk të fal kush. Nuk të fal kush mbetje, që të jemi të qartë. Edhe ato mbetjet e riciklimit që diskutojmë sot, blihen në treg. Nuk t’i fal njeri, sepse janë lëndë e parë që kthehet në prodhim, nga ku shet, blen, shet, fiton etj..

Kështu që në këtë aspekt duhet të punojmë shumë fort që ta çelim këtë shteg. Fatmirësisht nuk flasim në një territor të shkretë, sepse edhe këtu në Divjakë ka shembuj suksesi në investime të mëdha për ekonominë bujqësore shqiptare, që bazohen tek marrëdhënia me linjat e financimit jashtë buxhetit. Por, projekti ynë, programi ynë nuk është thjesht dhe vetëm një program për të mbështetur të mëdhenjtë që të bëhen më të mëdhenj. Programi ynë është një program për të mbështetur të vegjlit që të fuqizohen dhe për ta kthyer familjen fermere, nga një familje që sot punon tokën, ushqen veten dhe shet çfarë i mbetet, në një biznes. Pra, siç është biznesi i vogël në qytet të jetë dhe familja fermere.

E pastaj, kush ka fuqi, kush ka ide, kush ka vullnet bëhet më i madh. Ashtu sikundër, vetvetiu interesi bashkon më shumë familje për të krijuar struktura biznesi e për të mos marrë secili më vete kosto që po të bashkohen i kanë më të ulëta.

Ky program do të vihet shumë shpejt në lëvizje sepse gjithçka është bërë gati, por ajo që do ta bëjë atë të suksesshëm, se janë 300 milion euro në tre vjet, që ne mund t’i thithim, por mund dhe të mos marrim asnjë lek nëse nuk jemi të përgatitur për të aplikuar, për të pasur argument etj, etj.

Në këtë aspekt, miqtë e mi, njësoj si kanalet e ujit që u bllokuan e lanë mijëra hektarë shterpë, – se flasin shumë, jo ikin, jo nuk ikin, – por çfarë mund të bëjnë fëmijët tuaj, kur shikojnë babin që kthehet në shtëpi i rraskapitur në 10:00 të darkës, e në fund të ditës nga gjithë ajo rraskapitje e përditshme është vetëm se si familja të ushqehet e se si të ndihmojë ata për shkollë, por nuk është më shumë se kaq.

Ama ndërkohë, nëse të rinjtë shikojnë që kjo tokë nuk prodhon vetëm mbijetesë, por prodhon para, atëherë është një pasuri që nuk e lënë kaq kollaj pa e shfrytëzuar.

Kanali tjetër që u mbyll përfundimisht për kaq shumë vite ishte kanali i dijes. E ja ku janë këtu të gjithë ata që e mbajtën gjallë bujqësinë. Janë ata që kishin dijen dhe eksperiencën e para vitit ‘90.  Është ajo eksperiencë që është trashëguar e që përpiqet të trashëgohet, por ajo nuk mjafton më. Nuk mjafton më për të qenë konkurrues.

Duhet të pajisemi me dije të reja që kanë të bëjnë me këto gjëra që po themi. Kanë të bëjnë me, “si ta financoj idenë dhe ambicien time që të marr më shumë prodhim?” “Si ta financoj idenë dhe ambicien time që asgjë mos më ngelet pa shitur?”, etj.  Në këtë aspekt kemi një punë të madhe për të bërë e unë jam shumë besimplotë, duke parë sidomos këtë bashki e punën e jashtëzakonshme që ka bërë këtu kryetari i bashkisë sëbashku me të gjithë ju. Rezultatet që po marrim, janë rezultate që të parët, jeni ju që i ndjeni, se janë në buxhetin tuaj të familjes. Pra, mund të thotë çfarë të dojë, kush të dojë, aty ku përgjithësisht fliten për gjëra që nuk dinë çfarë flasin, e kam fjalën për Parlamentin. Por kur vjen puna, mund të thotë ç’të dojë, “rrënim i madh”, “lëngim i madh”, “fatkeqësi e madhe”,  “mjerim i madh”, por ama, ju jeni ata që jeni dëshmitarë se çfarë përmirësimi ka familja juaj në raport me atë që ishte, jo në raport me atë që duhet të jetë.

Nuk kam unë asnjë iluzion që çka mbetet për t’u bërë dhe çka ju doni të bëhet është shumë më tepër se çfarë është bërë.

Por një gjë është e sigurtë. Është filluar nga baza. E mbi të gjitha, ju jeni vendi më i besueshëm për kuptimin e punës. Për këtë është më e lehtë të flasësh me ju e të përdorësh fjalën durim dhe sakrificë. Sepse ju e dini shumë mirë se fara gati e padukshme e grurit, për t’u bërë bukë, nuk bëhet thjesht se ti ke uri e se ti meriton të ushqehesh, por duhet të kalojë gjithë ato faza, kërkon gjithë atë mund, gjithë atë hyzmet, gjithë atë mbështetje që folëm, e pastaj të dali në fund e të bëhet bukë.

Po për të vënë në binarë një shtet që vetëm shtet nuk mund të quhej, sa kohë duhen?! Po për të bërë që sistemi për të cilin flasim të funksionojë e të jetë në favorin tuaj, sa kohë duhet?! Çfarë mundimi, çfarë sakrificash, çfarë durimi duhet?! Vetëm se sot, ne e dimë shumë mirë që nëse ka akoma, e ka akoma që toka që nuk punohen sa duhet apo si duhet për shkak të mungesës së ujit, në qershor të vitit 2017, nuk do ketë më asnjë parcelë tokë buke që do thotë, “nuk të jap dot gjë se ujë nuk kam”.

Bënin humor kur ne shkruam në program “ujë në çdo parcelë”. Në fakt, ka dhe një gjë tjetër. Ne e kemi arritur për shkak të reformës e për shkak të mekanizmave që ka prodhuar reforma të bëjmë shumë më tepër punë, me shumë më pak para krahasuar me të shkuarën, prandaj duke rritur shumën e parave të bëjmë atë që nuk u bë për 20 e ca vjet. Të vendosim në dispozicion të çdo njeriu punëtor këtu në fshat, ujin, ta mbrojmë nga përmbytja, përmbytjet e kota për një shi vere, e t’i japim vazhdimisht mbështetje për të dalë nga një situatë që ende është larg së qeni ajo që duhet, por që nuk është më ajo që ishte.

Fshati nuk është vetëm “puno, prodho, shit dhe fli gjumë”. Fshati janë edhe fëmijë që duhet të shkojnë në çerdhe, që duhet të shkojnë në shkollë, që duhet të kenë mësuesit e duhur, që duhet të kenë shërbimin parësor shëndetësor, që duhet të kenë transport normal, e të tjera.

Por ajo që është një arsye për të pasur besimin e plotë që këto gjëra një nga një do të bëhen, është fakti që nuk kemi sot copëtimin që kishim dhe kemi një bashki ku qyteti deri dje shumë i vogël e i rrethuar nga gjithë zona prodhuese, por komplet i ndarë në bashkëjetesë, në administrim në të gjitha. Sot, nuk është më qytet i vogël, por jemi në kushtet ku mund të zhvillojmë qytetin dhe bujqësinë pranë qytetit sepse në fund të fundit kjo është bujqësi pranë qyteti sepse është një vend shumë i vogël Shqipëria vetë, e jo më Divjaka apo Lushnja. E kjo do të sjelli ndryshime të mëdha dhe në mënyrën e të kuptuarit të fëmijëve, të territorit ku jetojnë, të lidhjes me punën, me tokën, me bukën, e kështu me rradhë. Prandaj me shumë besim, me shumë më tepër besim madje, se sa ditën e parë kur kemi filluar punë për atë që mund të bëjmë, edhe njëherë unë ju jam mirënjohës të gjithëve ju për faktin se puna juaj jep përditë provën që ne po ecim në një rrugë që është rruga e një kthese shumë të rëndësishme historike për fshatin dhe për vendin tonë, dhe për ekonominë tonë kombëtare.

Shumë faleminderit dhe sigurisht që nuk jemi vetëm ne që duhet të flasim, jeni dhe ju që duhet të flisni kështu që kush e do fjalën për të dhënë mendime, për të bërë pyetje apo për të ngritur shqetësime, le ta marri e me shumë kënaqësi. Çfarë dimë do ta themi e çfarë nuk dimë do ia japim mikrofonin Erjonit e do e shpjegoj Erjoni (Braçe).

–Jam punonjës në Drejtorinë e Bujqësisë, bashkia Divjakë. Ju jemi mirënjohës që në radhë të parë çuat në vend diçka që kishte të bënte me afrimin e shërbimit bujqësor pranë fermerëve e unë jam shumë i kënaqur vetë, sepse jam specialist prej disa vitesh, e njoh mirë bujqësinë dhe besoj që ne jemi të lehtësuar, por dhe fermerët ndjehen më komodë sepse komunikojnë me specialistet e bujqësisë për çdo problem, me gjithë vështirësitë që kanë ekzistuar.

Nga analiza që kemi bërë në këto 9 muaj unë do thoja që kanë dalë disa probleme të cilave jemi mundur t’i japim zgjidhje, por disa probleme nuk varen nga ne, qoftë si bashkia apo drejtori bujqësore. Desha të shpreh një shqetësim. Këtu fermerët janë vetë dhe mund ta thonë, por duke qënë se ne jemi më afër tyre dhe i dimë dhe hallet e tyre në çdo fshat, mendoj që problemet që duan një përgjigje, unë do t’i parashtroj këtu. Nuk i kam në formë pyetje, por do t’i parashtroj në formë shqetësimi që kërkon një zgjidhje nga institucione shtetërore, kryesisht nga Ministria e Bujqësisë dhe është fat i mirë që kemi ministrin këtu. Ne kemi një problem shumë thelbësor sa i përket inputeve bujqësore. Këtë duhet ta keni dëgjuar dhe në takime që keni pasur në të gjithë zonat bujqësore që ka Shqipëria. Problemi është që dhe ne kemi këtë shqetësim, e po të shohim gjithë këto fusha që kemi këtu para syve janë të mbjella, por problemi më i madh i fermerit nuk është mbjellja, por ruajtja dhe arritja që nga këto bimë që ai kultivon për një periudhë të caktuar, arrin të mos marrin prodhimet cilësore e tu dëmtohet prodhimi si rezultat i dëmtuesve të ndryshëm.

Unë jam vet fermer në një fermë të vogël, pasi e para është pasion dhe si specialist, por dhe nevoja jetike që ju thatë për të kompensuar diçka. Problemi qëndron tek insekticidet që luftojnë dëmtuesit të cilat nuk janë efektivë. Ketë besoj janë të gjithë fermerët këtu dhe ky është dhe zëri i tyre për këtë problem. Nuk e dimë nëse abuzohet në lëndën aktive, por besoj se qeveria dhe kryesisht Ministria e Bujqësisë i ka të gjithë hallkat t’i hyjë këtij problemi me themel e të zbulohen nëse ka falsifikator sepse janë vepra penale që janë të ndëshkueshme dhe nga ligji. Unë besoj se kompanitë janë serioze, por mendoj se tek kompanitë grosiste në vendin tonë diçka nuk shkon e për pasojë këtë e vuan fermeri. Kjo gjendje është dhe tek plehu.

Ministri i Bujqësisë Edmond Panariti: Unë ta falënderoj që ngritët këtë problem, i cili nuk është shfaqur tani. Po mundohemi të kuptojmë thelbin e problemit. Problemi ka të bëjë me falsifikatorët. Në origjinë dhe në doganën  shqiptare malli futet me cilësi. Por ky është subjekt edhe i antikrimit ekonomik. Unë e di që ka punishte, të cilat duhet të indentifikohen , ku bëhet përzierja e lëndës aktive me lëndë inaktive për qëllime abuzuese fitimi, dhe për rrjedhojë ulet efektshmëria e insekticideve dhe pesticideve. Unë nuk besoj se nuk jemi në gjendje të zbulojmë falsifikatorët, por do të ndryshojmë dhe sistemin e menaxhimit. Unë mendoj që nuk do ta lejojmë shpërndarjen e plehrave nga subjektet e paautorizuara. Mendoj që shpërndarja e plehrave kimike të bëhet në pikat e grumbullimit, të cilat do të jenë të autorizuara dhe të certifikuara për shpërndarje.

Unë e thashë edhe një javë më përpara, duhet të ndryshojmë mënyrën se si do të administrojmë përdorimin e inputeve. Kjo është e vlefshme për insekticide, pesticidet dhe për plehrat kimike. Kjo edhe për farat. Farat do të jenë të certifikuara. Do të jenë fara të cilat janë të testuara për fuqi mbjelljeje, të cilat janë edhe të mbrojtura dhe që prodhojnë fidanë, natyrisht edhe me shartesë, siç ishte dhe rasti para një jave, që promovuam një serë me kastraceva me nënshartesë, të cilat janë rezistente ndaj kalbëzimit për të mos na u përsëritur fenomeni i një viti më parë. Por, kjo do të bëhet pranë distributorëve seriozë. Unë kam këtë mendim, natyrisht, ia vlen të diskutohet dhe me ju gjithë bashkë, që pikat e grumbullimit, që janë dhe motori i suksesit të bujqësisë shqiptare duhet të jenë dhe pikat që do të menaxhojnë dhe administrojnë inputet bujqësore. Nuk ka kuptim të kesh farmaci bujqësorë në Tiranë. Çne 4-5, 10 farmaci bujqësore në një vend që pak e lidh bujqësia.

Pra normalisht, në pikat e grumbullimit duhet bërë dhe administrimi me përgjegjësi i certifikuar i të gjitha inputeve bujqësore. Fara, fidanë, instekticide, plehra kimike sepse aty duhet gjurmuar dhe përgjegjësia, në rast se fermeri dështon, ka një përgjegjës, kurse kështu me dorë të dytë, me dorë të tretë, është e vështirë, aq më tepër që është dhe nganjëherë tregti informale, që shkon e blen buzë rrugës nga ofertuesi më i parë, dhe pastaj sigurisht vuan edhe pasojën. Pra zinxhiri i vlerave, ajo që tha dhe kryeministri pak më përpara, i cili është i vlefshëm, jo vetëm për grumbullimin dhe për shitjen, por dhe për shpërndarjen e  inputeve. Mendoj që këtë punë do ta marrim që nga java që vjen si një synim për të administruar gjithë këto që ju i thatë me të drejtë e që bashkë i kemi komunikuar dhe i kemi ndarë ka kohë.

Kryeministri Edi Rama: Të shtoj diçka. Kjo që tha ministri ka qenë objekt diskutimi prej disa muajsh. Është e nevojshme përsëri ta theksoj, që ne jemi shumë të vetëdijshëm që janë gjithë këto probleme që vijnë kaskadë, jo se kemi zgjedhur të merremi  me njërin dhe të lëmë të tjerat, por nuk mund të zgjidhen dot të gjitha përnjëherë.

Ajo që kemi diskutuar është ti japim një zgjidhje shumë të thjeshtë. Zgjidhja e thjeshtë është që të ketë një sistem përgjegjësie në këtë punë, sepse nuk mund të hedhim, – dhe ju keni shumë të drejtë, – dyshime mbi kompani të mëdha mëmë. Problemi është që të mos lëmë fermerët pa informuar se ku duhet të shkojnë, kush janë pikat ku shteti merr përgjegjësinë e vet, pastaj falsifikatorët janë pjesë e demokracisë. Ju e shikoni, kemi falsifikatorë në parlament që i sjell demokracia. Edhe biseda të falsifikuara, analiza të falsifikuara, lajme të falsifikuara, domethënë është pjesë.

Por, e rëndësishme është që shteti duhet të garantojë që këto janë pikat ku s’ka falsifikim. Pastaj nëse dikush bën një punishte, futet në një aktivitet kriminal, ajo është çështje e tij me ligjin dhe ligji duhet të veprojë, sepse kjo është arsyeja, pse është ligji. Por, ama njerëzit mos bien viktimë e kësaj gjëje. E në fund të ditës, në qoftë se ke blerë inputet në pikat e autorizuara atëherë shteti është përgjegjës dhe shteti ia kërkon përgjegjësinë personelit të pikave të autorizuara. Kurse kështu shkon e blen se të duket më lirë, ose është më lirë në fakt, me lekë, por s’është më lirë pastaj në fund të procesit. Kjo është një sëmundje e trashëguar 20 e ca vjet dhe ne besoj se do ia dalim që ta neutralizojmë.

Është si puna e vezës së Kolombit. Shumë e thjeshtë ishte ajo, por ai e gjeti që bëri vezën të qëndrojë duke e thyer, të tjerët mundoheshin ta vinintë qëndronte, veza binte. Kështu që u desh një proces dhe tani besoj që kjo ka marrë rrugë. Por përpara nuk mund të arrihej në këtë, edhe sikur ta kishim bërë këtë zgjidhje, sepse nuk i kishim pikat e grumbullimit që kemi sot. Të jemi realistë.

Në një periudhë kohe 3-vjecare kemi një sistem pikash grumbullimi shumë më të fuqishëm që dhe ato kanë problematikat e tyre, se nuk është se ato janë pa problematika, por ama ajo që është e rëndësishme është që po krijojmë sistemin. Në momentin kur sistemi fillon funksionon, korrupsioni është shumë më pak vendimtar, e në fund të fundit është zgjedhja e lirë e gjithsecilit që në rast se do të përfitojë shumë më shpejt, duke shkelur ligjin, të përballet me ligjin.

Shqetësimi është absolutisht i drejtë dhe nuk është i panjohur. Lajmi i mirë është që ne kemi disa kohë që merremi me këtë shqetësim, se kemi parë situata të pakëndshme të krijuara në mënyrë tërësisht jashtë vullnetit tuaj dhe tonë e që kanë pasur nevojë të adresohen.

– Në komunën Tërbuf ka familje që u është marrë tokë në vitin 1994, kur është ndarë toka dhe sot akoma nuk e kam marrë në pronësi, por është në përdorim. Në qoftë se ka mundësi më jepni një përgjigje nëse do jepet kjo tokë në pronësi këtyre familjeve apo nuk do t’u jepet.

Kryeministri Edi Rama: Shumë faleminderit për pyetjen! Unë e konsideroj kompliment që kërkoni nga kjo qeveri që në një kohë kaq të shkurtër, në raport me 25 vjet, t’i zgjidhë të gjitha ato që në 25 vjet janë ngatërruar sa herë është thënë po zgjidhen është bërë dhe një lëmsh tjetër. Ama, paralelisht me ujin, ne kemi ndërmarrë një proces tjetër historik të dhënies të tokës në pronësi. S’është bërë asnjëherë përpara ardhjes së kësaj qeverie në detyrë një proces serioz analize dhe konkluzionesh për të zgjidhur më në fund një problem dramatik, që ata që punojnë e rropaten me tokën kanë një AMTP, një copë letër që ju thotë: “tokën ju mund ta përdorni, por çdo mëngjes mund të gdhiheni pa tokë, se diçka mund të ndodhë.”  Jo se do ndodhë që mund të vijë Fatmir Mediu në pushtet se kjo nuk ndodh që të bëjë atë kthimin e madh global të pronës, por sepse janë shfaqur, shfaqen pronarë që e shikojnë Divjakën për herë të parë në jetë dhe që në kohën e stërgjyshërve të tyre s’ka pas shans që të kenë lidhje me Divjakën. Ajo që po bëjmë ne, është që bashkitë janë angazhuar fuqimisht në këtë proces. Ne duam që kush e ka marrë tokën në përdorim me 7501-shin dhe e shfrytëzon atë për prodhim, jo për ndërtime, të bëhet pronar i ligjshëm i tokës. E ne nuk i ndahemi këtij procesi, nuk është i lehtë, por ama fakti është që ky proces ka filluar dhe kanë filluar njerëzit të marrin në dorë certifikata që i bëjnë pronarë të ligjshëm.

S’është vetëm çështja e sigurisë juridike të personit apo familjes, por është tregu i tokës që fillon të krijohet. Një vend, një shtet në mes të Europës, pa treg toke fare. Kaloja një ditë lart në një rrugë, shikoj anash një tabelë: “Shesim tokë pa dokumente!” Kishte vënë dhe numrin e celularit aty. Si mund të jetë kjo? Shesim tokë pa dokumente thoshte. Sigurisht po të shkosh ta takosh do të thotë: “gjyshi im, komshiu, ky, ka dalë ai andej, po letrat si kam, po merre ti pastaj shif e bëj”. Çfarë tregu është ky. Si mundet ne të përfitojmë zhvillime serioze, bashkëpunime serioze tuajat me investitorë kur këtu situata është: ti ke një letër që s’ka asnjë vlerë, sepse thua “unë e kam”, po në fakt se ke. Tjetri andej bën një gjyq të ta marrë. Një i tretë vjen e ta pushton. Një histori që ne e kemi frenuar. E vërteta është që ne e kemi frenuar. Në 2013 e thamë qartë: Nuk ka më kthim, kompensim, histori tokash aty ku ka njerëz që punojnë tokën. U takon atyre të marrin atë tokë që e kanë fituar me gjak. Nuk e kanë marrë nga Turqia për shërbime ndaj perandorisë, e kanë fituar me gjak në dhjetëra e dhjetëra vite punë, djersë, sakrifica e kanë mbajtur në këmbë një popull me ushqimin e prodhuar këtu, pastaj historitë e tjera.

Kështu që, miku im, çfarë nuk e ke marrë që në 94-ën, besoj që na toleron që mos ta kesh marrë as në 3 vjet, por që është e sigurtë që ne do jemi në krye të detyrës dhe një nga detyrat tona është ta mbyllim këtë punë edhe për ju, edhe për të gjithë ata që punojnë. Se ka edhe raste dhe jo pak, “e kam me 7501-shin”, thotë, e ka bërë pallat. Si është 7501-shi këtu kur ti tokën e ke marrë për të punuar dhe e ke kthyer në ndërtim. Këto hanë diskutime. Se dhe aty i lind e drejta familjes së ish-pronarit të thotë: “Më fal, ky tani ku hyn? Pse mos ta ndërtoja unë këtë pallat po e ndërton ky.”

Ashtu sikundër, ju e dini më mirë se unë. Procesi i legalizimeve ka vijuar intensivisht. Kemi bërë shumëfish legalizime në 3 vjet sesa c’bëri Saliu në 8.

Saliu legalizoi motele, hotele, magazina në mes të rrugës, që tani duhen shpronësuar, sa herë duhet zgjeruar ndonjë rrugë apo hap ndonjë kanal, nëpër parqe, në qytet, ja e kemi me Fatosin një projekt tjetër për Lushnjën, duhet të bëjmë një shpronësim, mu në mes të Lushnjës, një shpronësim, një park publik aty, me legalizime me histori, me çmenduri që janë të gjitha bashkë që kanë krijuar gjithë këtë rrëmujë e prandaj më vjen shumë për të qeshur kur dëgjoj të gjithë këta filozofët e zhvillimit e shakaxhinjtë e përparmit që flasin për histori nga kafenetë e Tiranës, apo nga foltorja e parlamentit, ndërkohë që realiteti është komplet tjetër, nga pikëpamja e vështirësive, e nyjeve, e plagëve, e hendeqeve që duhen kapërcyer dhe kuruar të gjitha për të ardhur aty ku ne dëshirojmë. Por ama është e sigurtë që nuk kemi lënë një plagë të vazhdojë të infektohet. E kemi ndalur përfundimisht hemorragjinë e shkatërrimit.

Çfarë po bëjmë ne? Se kishte dhe një gjë tjetër që ju e dini më mirë se unë. Në teori, mund ta bëje kërkesën për ta marrë tokën. Por e para njëherë, duhet të merrej topografët t’i paguaje vetë. Duhet pastaj t’i hyje atyre historive, e në fund fare, tokën nuk e merrje dhe dilte që ti kishe harxhuar edhe ato para që mund t’i përdorje për diçka tjetër. Sot s’ka, sot gjithçka e bën bashkia. I kemi dhënë ne paratë, – e tha dhe kryetari i Bashkisë, – 85 milion lekë. Janë shumë po të marrësh sa familje janë brenda, e çfarë do të thonë ato lekë që nuk i keni paguar ju, i ka paguar bashkia që ju të merrni titujt e pronësisë. Juve ju duhet vetëm kaq. Asnjë mundim, asnjë lloj shpenzimi, por të shkoni në bashki dhe të dorëzoni AMTP. Dorëzohet ajo dhe certifikata. Certifikata është në bashki. Dorëzohet dhe thuhet unë jam zotëruesi i kësaj dhe dua të marr tokën në bazë të ligjit 7501 që po bëhet i vjetër sa dita e çlirimit, edhe kur vjen puna asnjë i çliruar, 85 milion kursime. Pra është gjithçka falas totalisht falas vetëm duhet mundimi për të shkuar deri atje për ta bërë këtë punë dhe sigurisht ka zona që ka edhe konflikte, probleme për të zgjidhur  etj, etj, por këto janë çështje të midis bashkisë, kryepleqve, komunitetit. Rëndësi ka që çdo ditë ne japim tituj pronësie dhe njerëzit bëhen pronarë të tokës.

-Përshëndetje të gjithëve! Jam prodhues i prodhimeve në sera. Unë doja të flisja për rimbursimin e tvsh-së, kthimin te fermeri. Shumë variante janë hedhur edhe nga qeveria dhe fermerët kanë diskutuar, por po na duket dhe e paarritshme. Sikur fondet t’i hidhen nga qeveria, bashkisë dhe të kalojë për metër katror të tokës me një përllogaritje të ekspertëve që të paktën të kalojë atë pikën e krizës fermeri për koston. Faleminderit!

Kryeministri Rama: E vërtetë është, kjo është një nga pikat që siç mund të krenohemi me jo pak pika që janë të zgjidhura, kjo nuk është pikë me të cilën mund të krenohemi se e kemi zgjidhur! Të mos  bëjmë politikë si ajo që bëhet në parlament, të themi siç është realiteti. Realiteti është se nuk e kemi zgjidhur dot përfundimisht, qartësisht, saktësisht këtë çështje. Kemi pasur një kurajë  të madhe që bëjmë rinbursimin më të lartë në Europë, – 20 për qind nuk e ka asnjë – të tvsh-së në bujqësi. Ka një kosto shumë të madhe për buxhetin, por jemi shumë të vetëdijshëm që më mirë të marrim kosto të buxhetit, por ama ato para t’u kthehen juve që të vazhdoni t’i investoni. Jemi duke diskutuar për t’i dhënë një zgjidhje përfundimtare. Është një opsion i bashkive, por është akoma i paqartë sepse nuk duam që pastaj të kolapsojë edhe procesi në Bashki. Duhet të jemi shumë të saktë me këtë punë. Kemi bërë prova me grumbulluesit, etj, etj, kanë funksionuar pjesërisht, ka pasur shqetësime, mos të hyjmë kësaj, por e vërteta është që këtë nuk kemi arritur akoma ta zgjidhim. Je shumë i saktë dhe kërkoj ndjesë edhe ty edhe të gjithë atyre që kanë pasur problem me këtë, jo nga mungesa e dëshirës, jo nga mungesa e vullnetit. Paratë i kemi vënë në dispozicion nuk është se nuk i kemi paratë, por paratë duhet të jenë në xhepin tuaj që të thuhet i kemi, se atje në buxhet as ju nuk i keni, as ne nuk i kemi, d.m.th. nuk i përdorim dot.

Kështu që ju premtoj se do të ofrojmë një zgjidhje të re, në një periudhë kohe të arsyeshme dhe shpresojmë shumë që me vitin e ri fiskal, kjo të jetë një çështje e zgjidhur. Ju premtoj!

Kjo është një situatë që duhet të pranojmë se ka edhe gjera që edhe nuk zgjidhen menjëherë siç duhen, bëhen dhe gabime në vlerësim sepse nuk janë gabime të qëllimshme, por janë gabime në vlerësim, që këtu e kemi vlerësuar që mund të funksiononte perfekt me grumbulluesit, nuk na funksionoi perfekt, pati probleme, e kemi menduar ndryshe e kemi dhënë – siç thatë dhe ju – në një variant tjetër. Tani do ta studiojmë mirë këtë punë për të parë pse nuk ka funksionuar qartësisht dhe si mund ta bëjmë të funksionojmë. E rëndësishme është që mos kemi humbje ne këtu, se është gjynah që shteti ta japi edhe ti të mos e marrësh, shteti ta ketë dhe ti se merr. Mos të kemi humbje dhe mos të kemi devijime. Mos të kemi “ca e marrin” e “ca se marrin” se kjo është më e rënda nga të gjitha. Se kur se marrin të gjithë është problem i madh, por të paktën nuk ka padrejtësi midis njërit dhe tjetrit.

Ne kemi parë  fatkeqësisht deformime dhe padrejtësira, njëri e merr dhe tjetri se merr. Kjo nuk mund të tolerohet dot sepse s’është e moralshme për qeverinë, në raport me secilin dhe nuk do të jetë lidhur as me njohje, as me afrimitet gjeografik, as me ku di unë se çfarë. Duhet të jetë i lidhur thjesht me faktin që e meriton rimbursimin për prodhimin që ke shitur duhet të marrësh leket dhe pikë. Nuk duhet të diskutojmë për këtë gjë. Beteja e parë është ta ruajmë 20 përqind, sepse mos mendoni që 20 përqindëshi është diçka që  është vendosur pa betejë. Kemi bërë betejë të madhe me Fondin Monetar Ndërkombëtar. Kemi bërë betejë të madhe me një pjesë të konsiderueshme të specialistëve të financave që kanë argumentet e tyre, por justifikimi i Erionit dhe i imi është ky, që në këtë fazë nuk duhet ta ulim. Më vonë mund të duhet ta ulim sepse ne mendojmë se sa më shumë do të rritet formalizimi, i cili është një proces që po ecën, aq më shumë do rritet kostoja. Pra 20 për qindëshi i një numri, sa sot të formalizuar mund të përballohet, por nëse formalizimi rritet shumë, 20 përqindëshi bëhet shumë.  Ama le ta kapim njëherë atë fazë pastaj diskutojmë për uljen e tvsh-së, për uljen e normës së rimbursimit. 20 përqind s’ka qenë asnjëherë në Shqipëri dhe nuk është në asnjë vend të rajonit dhe të Europës. Për ne është si të thuash shpërblimi i domosdoshëm për të gjithë ata që formalizohen. Është motivim i domosdoshëm për të gjithë ata që  formalizohen. Marrin 20 % mbrapsht që është jo pak, po ta marrin për çdo kg produkt.

Ju falenderoj shumë për bashkëbisedimin! Sigurisht që mbase nuk u ezauruan të gjitha, por nuk jeni në një zonë ku ju nuk dëgjoheni dhe të jeni të sigurtë nga Lushnja nga Divjaka, nga Lushnja, nga Fieri, – falë edhe kryetarëve të Bashkive, – unë marr vazhdimisht kërkesa për zgjidhje për problemet tuaja, – edhe falë deputetëve edhe Erionit në radhë të parë, që është edhe deputet që meriton të ekstradohet nga Tirana e të vijë këtu në Divjakë për të banuar se nuk e di se çfarë duhet të bëjë më për Divjakën.

Faleminderit!