Fjala e Kryeministrit Edi Rama:

I jam mirënjohës bashkëpunëtorëve tanë amerikanë. I jam mirënjohës edhe një amerikani nga Shqipëria, Fran Nazit. I cili, ishte dhe motivuesi i këtij projekti që, në këndvështrimin tim, shënon një pikë të rëndësishme referimi. Në radhë të parë për të zgjuar tek të gjithë ne vetëdijen se ky është drejtimi i duhur dhe se pavarësisht vështirësive të natyrës financiare ne duhet të këmbëngulim shumë fort në këtë drejtim.

Sikundër doli shumë qartë dhe nga ky prezantim, por sikundër del qartë edhe nga të gjitha shifrat, faktet, rezultatet e viteve të fundit, ekonomia e gjelbër ka në vetvete premtimin e rritjes së qëndrueshme ekonomike dhe pa as më të voglin dyshim, një potencial të jashtëzakonshëm punësimi.

Përsa na takon, ne e kemi nisur këtë proces me mjetet tona modeste, dhe sikundër e nënvizoi ministrja e Arsimit, me rezultate absolutisht inkurajuese dhe kokëforta, për faktin se ky është i vetmi drejtim i duhur.

Në fakt, ne jemi dëshmitarë të një historie të vështirë, por edhe shumë domethënëse për koston e gabimeve. E gabimeve të rënda që janë bërë me qasjen ndaj gjithë sektorit të arsimit në të gjitha nivelet, – por këtu jemi për të folur për këtë aspekt, – gabime që si gjithmonë, vendeve të varfëra nëfund të ditës iu kushtojnë më shumë se sa vendeve të pasura. Gabime që janë të pafalshme në një kohë si e jona, që s’është më koha e epokës kur komunikimi zhvillohej vetëm në kanale tradicionale dhe shpejtësia e komunikimit ishte jashtëzakonisht më e vogël se sa ç‘është sot. Me këtë dua të them që shpejtësia, gjerësia dhe thellësia ku ka mbërritur sot komunikimi dhe ndërveprimi mes burimeve njerëzore të globit, është një llahtar shumë i madh për vendet e varfëra, për vendet në zhvillim, për vendet që nuk kanë nevojë të përsërisin gabimet që i kanë bërë të tjerët më parë, në një proces ku të mësuarit nga gabimet e të tjerëve është bërë shumë i lehtë, por sigurisht për të ndodhur kërkon vëmendje të madhe dhe vendosmëri të madhe.

Ne jemi të bindur që ajo çka kemi parë në projektin e parë pilot të realizuar falë një bashkëpunimi konkret mes ministrisë së Arsimit dhe ministrisë së Energjisë, na ka shtyrë të shkojmë më tutje dhe të hedhim në letër një projekt, i cili është projekti i njëmijë klasave të gjelbra.

Ne duam të garantojmë që asnjë qindarkë nuk do të hidhet më për të investuar në infrastrukturën arsimore pa pasur parasysh përmasën e gjelbër të produktit që do të marrë, qoftë ndërtimi i ri, qoftë rindërtim, qoftë një vepër publike e realizuar nga themelet për një çerdhe, për një kopsht, për një shkollë, qoftë edhe një ndërhyrje minimale me natyrë riparuese. Ky do të jetë një standard, të cilin ministria e Arsimit do ta vendosë si parakusht, qoftë në shpërndarjen e investimeve, qoftë edhe në kërkesat për çdo garë publike që do të bëjë për një investim.

Një mijë klasat e gjelbëra është një projekt i ri, që parasheh transformimin rrënjësor të një situate shumë të rënduar nga mbipopullimi në klasa, që vihet re qoftë në zonën Tiranë-Durrës për shkak të intensitetit të madh të banimit, qoftë në Kukës për shkak të mungesës alarmante të infrastrukturës shkollore.

Ky projekt, që tanimë është në rrugën e kalimit nga një draft në një projekt ekzekutiv, do të jetë rasti ynë ideal për të bërë një kapërcim historik në këtë drejtim, duke krijuar një standard bazë dhe të paevitueshëm për të gjitha investimet që do të vijnë në vijim.

Çka paraqiti miku ynë më parë ka një faturë. Është një faturë që, nuk është një faturë e vogël për Shqipërinë nga pikëpamja financiare, por unë kam qenë dhe mbetem gjithmonë partizan i bindur verbërisht i idesë se nuk janë paratë që pjellin idetë, janë idetë që sjellin paratë; nuk janë paratë që mungojnë, janë projektet që mungojnë; nuk janë burimet financiare që kanë shteruar në botën ku jetojmë, por janë argumentet bindës, për të transformuar një projekt në bindës që e kthejnë të pamundurën në të mundur.

Unë i besoj plotësisht Walt Disney-it që është një idhull i fëmijërisë dhe do të mbetet një idhull i pleqërisë time, i cili thoshte se ‘dallimi midis ëndrrës dhe projektit është afati’. Ne ëndrra shohim të gjithë, por ëndrrat i realizojnë vetëm ata që bëjnë projekte. Dhe Walt Disney-i është dëshmia heroike e faktit se çdo ëndërr që njeriu e sheh me sy hapur mund ta realizojë, por për t’ia dalë duhet të ketë vizionin e qartë, idetë e qarta, projektin e duhur dhe vendosmërinë e paepur për të realizuar projektin.

Ministria e Arsimit e nisi punën me një vetëdije të gjelbër, por nga hapësira përpara A-së, që ishte pastrimi i territorit të shkollave nga ngrehinat pa leje, nga mejhanet, qofteritë, kinkaleritë dhe plehrat.

E faktikisht, sot kemi një situatë të stabilizuar në çdo shkollë ku s’ka më të tilla shfaqje dramatike të injorancës në veprim dhe në pushtet.

Nga ana tjetër, edhe puna që po bëhet me rritjen e kapaciteteve njerëzore të shkollës përmes konkurrueshmërisë, transparencës dhe meritës shkon në këtë drejtim, siç shkon në këtë drejtim dhe projekti i madh i ministres për të mësuar mësuesit, për të trajnuar drejtorët e shkollave. E në gjithë këtë proces, mësimi dhe trajnimi të të gjithë ekipit të madh të e mësimdhënësve në Shqipëri, përmasa e gjelbër është pjesë e patjetërsueshme.

Kthimi i shkollave në qendra komunitare, është një synim ambicioz që, tanimë, po shikon rrugën e realizimit. Pasi në të gjitha shkollat pilot që ky vizion për shkollën ka filluar të jetësohet, rezultatet janë më shumë se mbresëlënëse. Janë dëshmi e gjallë e faktit se krijimi i hapësirave për veprim dhe ndërveprim mes nxënësve, mësuesve, prindërve dhe komunitetit, por edhe mbështetja e tyre për t’i zhvilluar këto hapësira, sjellin rezultate spektakolare.

Unë mund t’ju them me plot gojën se në dy gjimnaze që ministrja më ka ngarkuar që t’i kem nën patronazh, në Shkodër dhe në Vlorë, ne kemi arritur të shikojmë nga nxënësit gjimnazistë, projekte që ministritë e Shqipërisë nuk i kanë bërë për 20 vjet, kjo në një hark kohor prej 6 muajsh. Flas, që nga konceptimi i projekteve deri tek shtjellimi i tyre.

Për ne është themelore që në shkollë të mbjellim fort dhe thellë idenë se çdo ëndërr nëse kthehet në projekt është e realizueshme. E t’ju themi sot fëmijëve se në botën ku duam të integrohemi, në Europën e Bashkuar, është aftësia projektuese që bën diferencën. Europa e Bashkuar nuk është parajsa, që pret shqiptarët që më nëfund të çlirohen nga çdo lloj detyrimi dhe nga çdo lloj barre për të jetuar me mund dhe me sakrifica. Përkundrazi, është një familje ku mundi e sakrificat janë parakushti për të rezistuar dhe për të shkuar përpara.

Historia e vendeve të Bashkimit Europian flet shumë qartë. Historia e fondeve dhe përfitimet e fondeve nga Bashkimi Europian flet shumë qartë. Vendet më të zhvilluara marrin më shumë para nga Bashkimi Europian dhe jetësojnë më shumë projekte. Vendet më pak të zhvilluara marrin më pak. Jo sepse të pasurit në Bashkimin Europian kanë fuqi më të madhe politike, por për një arsye shumë të thjeshtë, sepse vendet e zhvilluara nga vendet më pak të zhvilluara nuk dallohen për atë që kanë por dallohen për atë që dinë. Sa më shumë ne të rrisim kapacitetet e dijes, aq më shumë kemi shanse që të gjejmë paratë që na duhen, për të bërë gjithçka të mundur. Që do të thotë se, pavarësisht në momentin e parë kur shikon shifrat e prezantuara nga rezultati i këtij studimi, përshtypja e menjëhershme është që “bukur shumë, por si financohet ky mega projekt?”. E vërteta është që ku ka një ide të qartë, një projekt të qartë, një vendosmëri të madhe ka dhe një rrugë për të gjetur zgjidhje.

Duke e mbyllur, unë dua të them dy fjalë për projektin e 1mijë “klasave të gjelbra” që faktikisht do të zgjidhin problemin e mbipopullimit në të gjithë territorin Tiranë-Durrës ku është edhe plaga më e madhe, por edhe në zonën e Kukësit dhe njëkohësisht do të kontribuojnë në mënyrë të jashtëzakonshme për të rritur cilësinë e të gjithë procesit të edukimit; për të rritur cilësinë e jetës së fëmijëve dhe të familjeve në hapësirën e shtuar si një vlerë e madhe të shkollës qendër komunitare; për të kontribuar në përgatitjen e një force pune konkurruese në fushën që ne diskutojmë sot si ekonomi të gjelbër; për të siguruar, padyshim, kursime të mëdha në kostot e mirëmbajtjes dhe të administrimit të shkollave. Kursime të mëdha do të thotë njëkohësisht edhe një shkurtim drastik i influencës së korrupsionit në procesin e mirëmbajtjes, administrimit të shkollave. E padyshim, për të pasur nëfund jo vetëm rezultate më të mira nga nxënësit, por dhe një kulturë të re të përdorimit me eficiencë të energjisë dhe një kulturë të re të bashkëjetesës me natyrën dhe me potencialet ende të pashfrytëzuara që vetë natyra ka për të na ardhur në ndihmë përballë problemeve me të cilat ne ndeshemi dhe shpesh herë ndeshemi në formë shumë tradicionale.

Duke e falenderuar nga zemra ministren, për lidershipin e saj dhe kapacitetin e panjohur më parë në drejtimin e kësaj ministrie në krijimin e një klime gjithëpërfshirëse jo vetëm për administratën dhe trupën mësimore apo trupën e nxënësve, por edhe për gjithë burimet e ekspertizës apo të oponencës kritike. Si dhe duke falenderuar nga zemra miqtë tanë, – dhe nuk i mbetet hatri Gerit nëse falenderimin tim të posaçëm për Nazin, – desha vetëm t’u sjell në vëmendje një shprehje që më pëlqen shumë të një ambientalisteje amerikane e cila thotë se, fatkeqësisht, pavarësisht se i themi vetes që jemi gjenerata më e ditur që ka pasur Toka, ne po jetojmë vendin tonë, tokën tonë, njësoj sikur të ishim me pushime dhe ndërkohë një planet tjetër na pret, pa pasur më nevojë të rikthehemi këtu në tokë. Në fakt, ne këtu nuk jemi me pushime jemi përkohësisht, pushimet do t’i bëjmë në një vend tjetër. Ne shqiptarët, ne që jemi këtu në Tiranë i kemi këtu në Sharrë, Frani i ka në varrezat e Bronksit, kurse jetën dhe detyrimin ndaj fëmijëve dhe gjeneratave të tjera e kemi këtu dhe duhet ta bëjmë këtu me përgjegjësinë më të madhe qytetare dhe njerëzore.

Shumë faleminderit!

***

“Shkollat e gjelbra” është projekti inovator që nis të aplikohet për herë të parë në shkollat e Shqipërisë. Qëllimi i projektit është që asnjë investim i ri në infrastrukturën arsimore nuk do të bëhet pa pasur si pjesë të tij përmasën e gjelbër. Projekti bazohet në gjetjet e studimit të përgatitur nga ekspertë amerikanë për MAS, sipas të cilit, ndërtimi i shkollave “të gjelbra” apo konvertimi i atyre ekzistuese në shkolla të tilla ndihmon ekonominë e vendit, duke siguruar kursime të ndjeshme në kostot e mirëmbajtjes dhe të administrimit të shkollave; duke krijuar vende pune; duke kontribuar në përgatitjen e një force pune konkurruese në fushën e asaj që quhet “ekonomia e gjelbër”.

Për më tepër, efektet që investime të tilla sjellin i shërbejnë zhvillimit afatgjatë dhe të qëndrueshëm jo vetëm nga pikëpamja ekonomike, por sepse krijon kushte për përmirësimin e rezultateve të nxënësve; ndikojnë në përftimin e një kulture të re në përdorimin me eficiencë të energjisë nga mësuesit dhe nxënësit, si dhe redukton emetimin e gazeve që krijojnë efektin serë.

Projekti do të aplikohet fillimisht në 1000 klasa, për t’u shtrirë më pas, në të gjitha shkollat në të gjithë shkollat e vendit.